Achtergronden

Verwekker

Mazelenvirus behoort tot de familie van de paramyxoviridae, genus morbillivirus. Het mazelenvirus bestaat uit een enkelstrengs RNA-genoom dat wordt beschermd door virale eiwitten en omhuld door een lipidenmembraan. Het virus is antigeen-stabiel, waardoor het vaccinvirus geïsoleerd in 1950 nog steeds een goede bescherming geeft tegen alle circulerende wildtype-stammen. Totaal zijn er 24 genotypen van het mazelenvirus bekend. In Nederland circuleren sinds 2021 nog 2 genotypen (B3 en D8). Verondersteld wordt dat dit een gevolg is van grootschalige vaccinatie-inspanningen om mazelen te elimineren. Het mazelenvirus genotype B3 heeft een hoger transmissierisico, een hogere incidentie van vaccinfalen, ziekenhuisopname en complicaties, vergeleken met D8 (Gershon 2021, Moss 2024, Strebel 2019). 

Epidemiologie

Verspreiding in de wereld

Mazelen komt voor over de hele wereld. Zonder vaccinatie kwamen epidemieën elke 2 tot 5 jaar voor, die gemiddeld 3 tot 4 maanden duurden (Gershon 2021). Vaccinatiecampagnes hebben ertoe geleid dat zowel het totaal aantal infecties als het aantal overlijdens aan mazelen wereldwijd gedaald is. Naar schatting heeft mazelenvaccinatie 60 miljoen doden voorkomen tussen 2000 en 2023 (Minta 2024). 

In 2022 waren er wereldwijd naar schatting 9 miljoen mensen met mazelen, dit is een toename van 18 procent ten opzichte van 2021 (CDC Centers for Disease Control and Prevention (Centers for Disease Control and Prevention) 2024, 2024). De meeste gevallen van mazelen doen zich voor in Irak en Pakistan met in beide landen meer dan 16.000 gevallen tussen maart en augustus van 2024 (CDC 2024). In 2022 waren er nog 136.000 geschatte overlijdens ten gevolge van mazelen (dit was 761.000 in 2000). De overlijdens doen zich met name voor in lage inkomenslanden, onder ongevaccineerden en bij kinderen die jonger zijn dan 5 jaar (Minta 2023). 

In 2023 had 83 procent van de kinderen wereldwijd ten minste één vaccinatie tegen mazelen gehad, in 2019 was dit nog 86 procent (WHO World Health Organization (World Health Organization ) 2024). Deze daling in de vaccinatiegraad is waarschijnlijk het gevolg van de COVID-19 pandemie, die leidde tot het opschorten van vaccinatiecampagnes, waardoor en naar schatting 61 miljoen vaccinaties wereldwijd zijn gemist. In 2023 zijn er nog steeds bijna 35 miljoen doses gemist, mogelijk door logistieke uitdagingen, vaccinatietwijfel en geen goede toegang tot zorg (CDC 2024, eClinicalMedicine 2024, WHO 2024). 

Tussen februari 2024 en januari 2025 zijn er totaal 32,265 mensen in Europa gediagnosticeerd met mazelen. De meeste personen werden gediagnosticeerd in Roemenië (27.568), Italië (1.097) en Duitsland (637). In Roemenië overleden 18 personen aan mazelen in die periode (ECDC European Centre for Disease Prevention and Control (European Centre for Disease Prevention and Control ) 2025). Voor actuele cijfers wereldwijd zie de Wereldgezondheidsorganisatie Global Update. 

Voorkomen in Nederland

Voor de invoering van mazelenvaccinatie was er om het jaar was een grote, landelijke epidemie. Vanaf 1945 was de sterfte aan mazelen tijdens de epidemieën gemiddeld 16 per 100.000 gevallen. Ongeveer 5 procent kreeg complicaties zoals pneumonie en andere ernstige respiratoire aandoeningen. Na invoering van landelijke vaccinatie tegen mazelen in 1976 nam de incidentie snel af. In dat jaar werden 2500 gevallen van mazelen bij de Inspectie voor de Volksgezondheid gemeld, 3 jaar later nog maar 56 (Beersma 1988). 

Buiten de epidemieën worden er in Nederland 10 tot 20 mazelengevallen per jaar gemeld, meestal betreft dit infecties die in het buitenland zijn opgelopen. In uitbraaksituaties loopt het aantal gevallen op. In 1983, 1987-1988 en 1992-1993 waren er uitbraken onder ongevaccineerden.

In 1999-2000 was er een landelijke epidemie die bijna een jaar duurde. Er werden 3300 gevallen met mazelen gemeld van wie 95 procent niet gevaccineerd was, en vier personen overleden (van Binnendijk 2003, van den Hof 2002). In 2008 was er een uitbraak in de regio Den Haag, met circa 100 ziektegevallen zonder sterfgevallen, rond mensen die om antroposofische redenen niet gevaccineerd waren (Hahne 2010). 

In 2013-2014 was er een landelijke epidemie, vooral onder ongevaccineerden uit de biblebelt. Er werden 2700 gevallen met mazelen gemeld. De meeste personen met mazelen waren tussen de 4-17 jaar (Opstelten 2013, Woudenberg 2017). Belangrijk om te vermelden is dat er bij epidemieën een aanzienlijke onderrapportage is van het daadwerkelijke aantal personen met mazelen. In de epidemie van 2013-2014 werden er ruim 11-maal meer personen met mazelen geschat dan dat er werden gemeld (Woudenberg 2018). In 2024 en 2025 is er een verheffing te zien van het aantal personen met mazelen in Nederland. 

Tot april 2025 zijn er 347 personen met mazelen gemeld in verschillende GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst )-regio's, zie ook de Actuele cijfers mazelen op RIVM.nl.

Pathogenese

Mazelen kent een bifasisch verloop. In de eerste fase infecteert het mazelenvirus de mens via het respiratoire epitheel. Lokale vermeerdering van het virus vindt plaats in de lymfoïde weefsels in de luchtwegen. 

In de tweede fase volgt viremie als gevolg van het circuleren van virusgeïnfecteerde lymfocyten in het bloed. De viremie resulteert in een gegeneraliseerde infectie waarbij het virus repliceert in lymfocyten van alle lymfoïde weefsels en organen en zich verspreidt naar endotheelcellen, epitheelcellen, dendritische cellen en keratinocyten. Infectie van de luchtwegen kan zorgen voor oedeem en verlies van trilharen (cilia), waardoor de luchtwegen gevoelig worden voor een secundaire bacteriële infectie, zoals een otitis media of een pneumonie. Het exantheem ontstaat waarschijnlijk door infectie van het vasculaire endotheel, waarbij vasodilatatie en verhoogde permeabiliteit optreedt (Gershon 2021, Laksono 2020, Moss 2024). 

In de tweede fase volgt viremie als gevolg van het circuleren van virusgeïnfecteerde lymfocyten in het bloed. Vrij virus is bij mazelen vrijwel nooit aanwezig. De viremie resulteert in een gegeneraliseerde infectie waarbij het virus repliceert in lymfocyten van alle lymfoïde weefsels en organen en zich verspreidt naar endotheelcellen, epitheelcellen, dendritische cellen en keratinocyten. 

Het exantheem ontstaat waarschijnlijk door infectie van het vasculaire endotheel, waarbij vasodilatatie en permeabilisatie optreedt. Het hoesten en verkoudheid ontstaan door beschadiging van de respiratoire mucosa.

Incubatieperiode

De incubatieperiode van expositie tot begin van de prodromale fase duurt gemiddeld 10 dagen, met een spreiding van 7 tot 14 dagen en is vaak iets langer bij volwassenen dan bij kinderen. De incubatieperiode van expositie tot begin van het exantheem is gemiddeld 14 dagen, met een spreiding van 7 tot 21 dagen (Gastanaduy 2024, Lessler 2009, Moss 2012).

Ziekteverschijnselen

Mazelen begint plotseling met algehele malaise, koorts, conjunctivitis, verkoudheid en hoesten. De koorts neemt in de loop van 2 tot 3 dagen geleidelijk toe tot meer dan 39 graden Celsius (prodromale fase). Aan het einde van de prodromale fase, net voor het ontstaan van het exantheem, kunnen bij 50-70 procent van de gevallen Koplikse vlekjes (kleine witte vlekjes op het mondslijmvlies) ontstaan die kenmerkend zijn voor mazelen (Gershon 2021, Jain 2024).

3-7 dagen na ontstaan van de klachten ontwikkelt zich een gegeneraliseerd grofvlekkig exantheem dat ruw aanvoelt (als schuurpapier). Het begint achter de oren en langs de haargrens en breidt zich in 3 dagen uit via gezicht, nek, borst, romp naar de ledematen. Na enkele dagen verbleekt het exantheem weer. In totaal duurt deze exanthemateuze fase meestal 7-10 dagen. Hoesten is vaak het laatste symptoom dat verdwijnt (Gershon 2021).

Na het doormaken van mazelen is men enkele maanden tot jaren verhoogd vatbaar voor andere infecties. Dit is waarschijnlijk het gevolg van infectie en depletie van geheugenlymfocyten met het mazelenvirus en heet ook wel immuun-amnesie (Gadroen 2018, Laksono 2018).

Mild verloop bij partiële immuniteit

Een zeer milde vorm van mazelen kan zich voordoen bij de volgende personen:

• Baby’s die nog gedeeltelijk beschermd zijn door maternale antistoffen;
• Personen die laat of onvoldoende immunoglobuline hebben gekregen na contact met een mazelengeval;
• Gevaccineerde personen met een doorbraakinfectie door secundair vaccinfalen. Bij mensen met primair vaccinfalen verloopt mazelen zoals bij een immuun-naïef persoon, zie voor verdere uitleg Immunisatie. 

De typische ziekteverschijnselen kunnen afwezig of minimaal zijn, ook is de incubatietijd verlengd. Bij een mild verlopende mazelenvirusinfectie kunnen exantheem, koorts, hoesten, verkoudheid en conjunctivitis minimaal of afwezig zijn. Ook Koplikse vlekjes zijn gering in aantal of afwezig. Het exantheem kan daarnaast een atypisch patroon volgen en de vlekken conflueren meestal niet (Gershon 2021). 

Mazelen bij personen met een afweerstoornis

Bij personen met een afweerstoornis kan de initiële presentatie ook afwijken. Bij hen kan het exantheem afwezig zijn, terwijl het risico op complicaties (pneumonie, encefalitis) en overlijden verhoogd is (Gershon 2021). 

Complicaties

De complicaties die bij mazelen optreden hangen samen met het effect van het mazelenvirus op de luchtwegen en op het immuunsysteem. De meest voorkomende complicaties zijn de volgende:

• Complicaties van de luchtwegen: gedacht moet worden aan otitis media, laryngotracheobronchitis, bronchiolititis en pneumonie. Deze complicaties kunnen veroorzaakt worden door het mazelenvirus zelf of door een bacteriële superinfectie. Een otitis media kan ontstaan als gevolg van een ontsteking en verstopping van de buis van Eustachius. Een zeldzame en zeer ernstige vorm van pneumonie is de reuscelpneumonie (of Hecht-pneumonie). Deze komt met name voor bij kinderen met mazelen en immuunsuppressie en is klinisch niet te onderscheiden van andere interstitiële pneumonieën, behalve op basis van histologie (Gershon 2021, Griffin 2020, Moussallem 2007).
• Complicaties van het zenuwstelsel: verschillende vormen van encefalitis kunnen zich voordoen. Bij een acute gedissemineerde encefalomyelitis (1 per 1000 mazelengevallen) treedt demyelinisatie op als gevolg van een auto-immuunreactie. Subacute scleroserende panencefalitis (SSPE) (10 per 100.000 mazelengevallen) is een progressieve dodelijke aandoening. De klinische symptomen manifesteren zich meestal pas een aantal jaren (gemiddeld 4-10 jaar) na de acute infectie. De precieze pathogenese van SSPE is onduidelijk, mogelijk is persisterende virusreplicatie in de hersenen de oorzaak (Lebon 2021, Moss 2024). Het risico op SSPE is hoger wanneer mazelen op jonge leeftijd wordt opgelopen (< 1 jaar) (Miller 1992). 

In lage-inkomenslanden en conflictgebieden heeft mazelen in combinatie met ondervoeding vaak een ernstig verloop, waarbij de ziekte naast de gebruikelijke complicaties kan leiden tot hemorragisch exantheem, huidinfecties, diarree, dehydratie, keratitis en blindheid (Portnoy 2019).

Sterfte

In lage-inkomenslanden en conflictgebieden bedraagt de mortaliteit tussen de 5-10 procent, in sommige gebieden nog hoger (Moss 2024, Portnoy 2019). In hoge-inkomenslanden, waaronder Nederland, is de kans om aan mazelen te overlijden erg klein (ECDC 2024). Tijdens de Nederlandse mazelenuitbraak van 2013-2014 zijn er ruim 2700 gevallen van mazelen gemeld en is er één persoon overleden. Waarschijnlijk is er een onderrapportage van het aantal gevallen en overlijdens, mede door gevallen van subacute scleroserende panencefalitis (SSPE) die soms pas jaren later gekoppeld kunnen worden aan de uitbraak (Woudenberg 2017).

Natuurlijke immuniteit

Het aangeboren immuunsysteem wordt onderdrukt door het mazelenvirus, waardoor het virus zich kan verspreiden, voordat het verworven immuunsysteem wordt geactiveerd. T-lymfocyten zijn van belang bij het opruimen van de infectie, terwijl de antistofrespons van belang is bij de bescherming tegen herinfectie. Hierdoor kunnen personen met ernstige humorale afweerstoornissen de infectie gewoon opruimen, terwijl personen met een ernstige T-lymfocytendysfunctie vaak ernstige progressieve ziekte ontwikkelen. Het doormaken van mazelen geeft doorgaans levenslange immuniteit (Gershon 2021, Moss 2024).

Vanaf het moment dat het exantheem verschijnt, zijn er veelal virusspecifieke IgG immunoglobuline G (immunoglobuline G )- en IgM immunoglobuline M (immunoglobuline M )-antistoffen aantoonbaar. De IgM-titer stijgt tot een maximum op de 7e tot 10e dag en daalt vervolgens snel. Na 6 tot 8 weken is IgM niet meer te detecteren. De IgG-titer stijgt tot de 30e dag en blijft dan levenslang aantoonbaar (Tipples 2003, WHO 2007). De concentratie mazelenvirus-specifieke neutraliserende antilichamen in serum is een goede graadmeter voor bescherming tegen ziekte en herinfectie: concentraties van meer dan 120 mIU/ml beschermen tegen ziekte, maar hogere concentraties zijn nodig om te beschermen tegen infectie (Moss 2024).

Immuniteit foetus en/of pasgeborene

De bescherming door maternale antistoffen is beperkt. Zuigelingen van gevaccineerde moeders zijn nauwelijks beschermd, omdat maternale antistoffen snel verdwijnen (Leuridan 2007, Waaijenborg 2013). 

Zuigelingen van moeders die mazelen hebben doorgemaakt, hebben wel enige mate van bescherming door maternale antistoffen. In dat geval kan de zuigeling tot en met 2 maanden na de geboorte als beschermd beschouwd worden door maternale antistoffen. Zie voor meer informatie de Onderbouwing.

Reservoir

De mens is de enige natuurlijke gastheer van het mazelenvirus. Apen kunnen ook met het virus besmet worden (Gershon 2021).

Transmissie

Besmettingsweg

Mazelenvirus wordt uitgescheiden tijdens hoesten, niezen, praten en ademen, door een persoon met mazelen. Overdracht door de lucht vindt met name plaats dichtbij de persoon die het virus uitscheidt, doordat het virus op de slijmvliezen (ogen, neus, mond) terechtkomt of wordt ingeademd door iemand anders (WHO 2024).

Het virus kan enkele uren overleven in de lucht en op oppervlakken (ECDC 2023, WHO 2024). Hierdoor is indirecte transmissie mogelijk, ook nadat de persoon die het virus uitscheidt de ruimte heeft verlaten, via oppervlakken en door het inademen van virusdeeltjes die in de ruimte zweven. Hoe lang overdracht via de lucht mogelijk is hangt af van diverse factoren, zoals de hoeveelheid virusdeeltjes in de lucht en ventilatie. Via luchtstromen kan mazelenvirus ook worden verspreid naar andere ruimtes (Li 2007).

Perinatale transmissie

Bij congenitale mazelen is er sprake van transmissie van mazelen van de zwangere naar de foetus. Als er bij de pasgeborene exantheem wordt geconstateerd binnen 10 dagen postpartum, spreekt men van congenitale mazelen. Tevens is bekend dat zwangeren met een mazelenvirusinfectie langer virus uitscheiden dan niet-zwangeren, wat kan leiden tot perinatale transmissie. Het is niet bekend of er transmissie van het mazelenvirus naar de foetus op kan treden in eerdere trimesters (Charlier 2021, Rasmussen 2015, Shperling 2022).

Besmettelijke periode

De besmettelijke periode is 4 dagen vóór tot en met 4 dagen na het begin van het exantheem (Klinkenberg 2011, Moss 2024).

Besmettelijkheid

Mazelen is een van de meest besmettelijke infectieziekten. Het aantal secundaire ziektegevallen dat een persoon met mazelen in een volledig vatbare populatie veroorzaakt (basale reproductiegetal R₀) is 12 tot 18 (Guerra 2017). Het risico op secundaire transmissie naar niet-immune contacten is meer dan 90% (ECDC 2023). De virusuitscheiding en daarmee de besmettelijkheid van de persoon met mazelen is het hoogst rondom het begin van het exantheem (of de late prodromale fase) (Gershon 2021). 

De besmettelijkheid van mensen met een doorbraakinfectie bij secundair vaccinfalen is zeer gering, omdat de symptomen over het algemeen milder zijn en de virale lading in de nasofarynx lager is dan bij primaire infectie  (Fappani 2022, Sundell 2019, Tranter 2024), zie ook de Onderbouwing.

Het mazelenvirus kan enkele uren op oppervlakken en in de lucht overleven (WHO 2024). Het mazelenvirus is echter niet stabiel; het is gevoelig voor alcohol 70%, zuur, (ultraviolet) licht, hitte en uitdroging. Als het virus hieraan wordt blootgesteld blijft het virus niet lang infectieus op oppervlakken en in de lucht. Bij een lage luchtvochtigheid kan het virus langer infectieus blijven (Beggs 2010, Gershon 2021, Moss 2024, Strebel 2018). 

Risicogroepen

Verhoogde kans op infectie

Iedereen die niet beschermd is door vaccinatie of geen mazelen heeft doorgemaakt, kan mazelen krijgen. Dat zijn de volgende personen:

• kinderen die hun eerste BMR-vaccinatie (op 14 maanden) nog niet hebben gekregen en bij wie maternale antistoffen niet of niet meer aanwezig zijn (wat geldt voor de meerderheid van deze kinderen);
• ongevaccineerde personen die bijvoorbeeld vanwege een medische contra-indicatie of een andere reden (bijvoorbeeld om religieuze of antroposofische redenen) niet gevaccineerd zijn.

De kans op infectie is groter bij sociale of geografische clustering van niet-immune personen: clustering op scholen, kinderopvang, kerk of andere instellingen waar mensen die niet gevaccineerd zijn samenkomen. Zie tevens Arbeidsgerelateerde risicogroepen.

Verhoogde kans op ernstig beloop

De volgende personen hebben een verhoogde kans op ernstig beloop (CDC 2024, Gershon 2021): 

• pasgeborenen en jonge kinderen (< 1 jaar): vooral pasgeborenen van niet-immune moeders hebben een verhoogde kans op ernstige complicaties en sterfte (zie ook Verhoogde kans op ernstig beloop bij zwangerschap);
• volwassenen: met de toename van de leeftijd (vanaf 20 jaar) is er een verhoogde kans op complicaties door een mazelenvirusinfectie (Hübschen 2022);
• immuungecompromitteerde personen: vooral bij personen met een verminderde cellulaire afweer; maar bij elke afweerstoornis is er een grotere kans op een ernstige progressieve mazelenvirusinfectie, mogelijk met fatale afloop.
• In lage-inkomenslanden en conflictgebieden kan er sprake zijn van ondervoeding, dit kan leiden tot een afname van de cellulaire immuniteit. Bij ondervoeding in combinatie met ‘crowding’, waarbij er mogelijk een verhoogde blootststelling is aan het virus, is er kans op een ernstig beloop (CDC 2024, Gershon 2021). 

Verhoogde kans op ernstig beloop bij zwangerschap

Risico voor de zwangere 

Zwangeren met een mazelenvirusinfectie hebben een verhoogde kans op een ernstig beloop. Zij worden vaker opgenomen in het ziekenhuis en ontwikkelen vaker een pneumonie (10 tot 40 procent van de geïnfecteerde zwangeren) in vergelijking met niet-zwangeren. Hoewel de reden van opname vaak een pneumonie was, is in overige gevallen de reden van ziekenhuisopname niet gespecificeerd. Ook is de mortaliteit verhoogd bij zwangeren (3-15%), vergeleken met niet-zwangeren (Charlier 2021, Khalil 2024, Rasmussen 2015).

Risico voor het ongeboren kind

Mazelen veroorzaakt bij de foetus waarschijnlijk geen aangeboren afwijkingen. Enkele studies vinden wel een associatie tussen mazelen en een spontane abortus of vroeggeboorte (Khalil 2024, Rasmussen 2015).

Risico pasgeborene

Na intra-uteriene expositie kent mazelen bij de pasgeborene een kortere incubatieperiode; het klinische beeld kan variëren van mild tot ernstig en kan fataal verlopen (Orenstein 2023). Vanwege de verhoogde kans op vroeggeboorte heeft de pasgeborene een grotere kans op een laag geboortegewicht. Bij een perinatale infectie van de pasgeborene is er een grotere kans op een subacute scleroserende panencefalitis (SSPE) met een korte latentietijd en fulminant beloop (Khalil 2024, Rasmussen 2015). 

Behandeling

Er zijn geen geneesmiddelen geregistreerd voor de behandeling van mazelen. Symptomatische behandeling bestaat uit bestrijding van koorts en dehydratie en het behandelen van bacteriële superinfecties. In lage-inkomenslanden en conflictgebieden wordt, gezien de vaak aanwezige pre-existente deficiëntie, vitamine A toegediend aan kinderen om de ernst van de ziekte te verminderen. Het exacte werkingsmechanisme van vitamine A op het verloop van mazelen is niet bekend (Gershon 2021, Hübschen 2022).

Diagnostiek

Zie ook Diagnostisch Vademecum Mazelenvirus. 

Door een arts die ervaring heeft met mazelen is een klassiek mazelenbeeld met hoge koorts, hoesten, conjunctivitis, Koplikse vlekjes en een grofvlekkig exantheem beginnend achter de oren en in het gezicht te herkennen. Mazelen is echter een zeldzame ziekte geworden en verloopt lang niet altijd volgens het klassieke patroon, waardoor mazelen klinisch gemakkelijk verward kan worden met andere exantheemziekten. Bij patiënten met een donkere huidkleur is het exantheem vooral voelbaar. Daarom is bij het vermoeden van mazelen laboratoriumbevestiging geïndiceerd.

Microbiologische diagnostiek

Directe diagnostiek

Moleculaire diagnostiek (RT-PCR) is geschikt voor keeluitstrijk, speeksel, urine (bij voorkeur sedimenteren) en eventueel bloedmonsters (bij voorkeur EDTA ethyleendiaminetetra-azijnzuur (ethyleendiaminetetra-azijnzuur )-volbloed om witte bloedcellen te verkrijgen). De sensitiviteit van de RT-PCR is bij materiaal verkregen binnen 3 dagen na het optreden van exantheem hoger dan 80%. Bij later verkregen materiaal daalt de sensitiviteit snel (50% na 2 weken en lager dan 20% na 3 weken) (WHO 2008). In sommige gevallen kan viraal RNA worden gedetecteerd tot wel 5 (urine) en 7 (speeksel) weken na optreden van exantheem (Van Binnendijk 2003).

Virusisolatie door middel van kweek wordt niet routinematig voor diagnostiek uitgevoerd. Detectie van virus door kweek is minder gevoelig dan RT-PCR (WHO 2008, Van Binnendijk 2003).

Indirecte diagnostiek

Recente infecties met mazelenvirus kunnen worden aangetoond door de aanwezigheid van mazelenvirus-specifieke IgM-antistoffen. Mazelenvirus-specifieke IgM-antistoffen uit serum, vingerprikbloed of speeksel kunnen tot 6 weken na ontstaan van exantheem worden aangetoond. De sensitiviteit van IgM is > 60-70 procent bij monsters verzameld binnen 0-3 dagen na optreden exantheem en > 90% bij monsters verzameld tussen 4 en 28 dagen (WHO 2008). Foutpositieve IgM-uitslagen zijn mogelijk, onder andere door de aanwezigheid van reumafactor (WHO 2017). Bij enkel positieve serologie, zonder duidelijke epidemiologische link met een mazelenuitbraak, is bevestiging middels RT-PCR daarom zeer raadzaam. Bij combinatie van directe (RT-PCR) en indirecte (serologie) diagnostiek is mazelen in meer dan 99% van de gevallen te diagnosticeren. Confirmatie van laboratoriumuitslagen kan plaatsvinden bij het mazelen- en rodehondreferentielaboratorium van de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Nederland, te weten RIVM-IDS Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance (Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance ) en Erasmus MC Medisch Centrum (Medisch Centrum )-Viroscience.

Een recente mazeleninfectie kan ook bewezen worden door een seroconversie of een significante stijging van mazelen-specifieke IgG-antistoffen in gepaarde acute en convalescente serummonsters. Ook hier geldt dat wanneer er geen epidemiologische link is met een bevestigde mazelenpatiënt of een uitbraak, aanvullende diagnostiek middels RT-PCR raadzaam is.

Typering voor bron- en contactonderzoek

Genotypering is mogelijk via het RIVM-IDS en Erasmus MC-Viroscience. Genotypering wordt in combinatie met epidemiologische gegevens gebruikt om transmissieketens te identificeren, en zo vast te stellen of er sprake is van een geïmporteerde of import-gerelateerde infectie, danwel of er endemische transmissie is van het virus (Rota 209).

Bij alle solitaire gevallen, en voor tenminste twee gevallen in ieder epidemiologisch cluster, wordt daarom gevraagd aan de GGD om te zorgen dat materialen voor PCR (urine, speeksel en keeluitstrijk) worden ingestuurd naar het RIVM-IDS of Erasmus MC-Viroscience.

PBM-advies bij diagnostiekafname mazelen buiten het ziekenhuis

• Diagnostiekafname buiten het ziekenhuis gebeurt in principe door immune zorgverleners. Wanneer de zorgverlener immuun/niet-immuun is, staat beschreven in de bijlage Bescherming in de gezondheidszorg. Als de zorgverlener niet weet of hij/zij immuun is (door vaccinatie of door mazelen doorgemaakt te hebben), dan wordt deze als niet immuun beschouwd. Zorgverleners die niet immuun zijn nemen alleen bij hoge uitzondering diagnostiek af. Zorgverleners met een verhoogd risico op ernstig beloop van mazelen worden hiervoor nooit ingezet. 

• Extramurale zorgverleners die immuun zijn dragen bij afname van een keelwat een FFP2-masker en bij risico op spatten (hoesten, niezen) ook een spatbril. 

• Niet-immune extramurale zorgverleners voeren diagnostiekafname uit met handschoenen, schort, FFP2-masker en bij risico op spatten een spatbril.

Preventie

Immunisatie

Vaccinatie

De BMR-vaccinatie wordt programmatisch aangeboden in het Rijksvaccinatieprogramma. Voor de indicaties, de geregistreerde vaccins, eigenschappen, doseringsschema, contra-indicaties, veiligheid, effectiviteit en beschermingsduur, zie factsheet BMR-vaccinatie.

Als een kind voor de leeftijd van 14 maanden op reis gaat naar een land waar mazelen voorkomt, wordt geadviseerd een extra of vervroegde BMR-vaccinatie (een zogenaamde BMR-0) te geven. Zie voor BMR-vaccinatie-advies per land de BMR-landenlijst. In Nederland wordt er vervroegd gevaccineerd vanaf de leeftijd van 6 maanden. Vervroegd vaccineren heeft echter gevolgen voor de bescherming van het kind op langer termijn, zie hiervoor de Onderbouwing.

Vaccinfalen

Ook bij mazelenvaccinatie kan er sprake zijn van vaccinfalen, hierbij kan er sprake zijn van primair en secundair vaccinfalen. Bij primair vaccinfalen treedt er geen adequate immuunrespons op na vaccinatie(s). Secundair vaccinfalen wil zeggen dat er na vaccinatie(s) een adequate immuunrespons is opgetreden, desondanks wordt er toch mazelen opgelopen (Fappani 2022, Hahné 2016). 

Indien er sprake is van secundair vaccinfalen heeft de geïnfecteerde persoon vaccin-geïnduceerde immuniteit opgebouwd. Er worden dan snel nieuwe antistoffen aangemaakt door memory B-cellen waardoor het virus ook sneller wordt geklaard. 

Door middel van de IgG-aviditeitstest kan onderzocht worden of er sprake is van secundair vaccinfalen. De antistoffen die opgewekt worden bij infectie hebben een relatief hoge aviditeit. Deze test is bij het RIVM beschikbaar en wordt op indicatie ingezet.

Passieve immunisatie

Mazelenimmunoglobuline heeft een specifieke immuniserende werking tegen het mazelenvirus. De antistoffen neutraliseren het virus, waardoor het niet meer kan binden aan de targetcellen. In Nederland is echter geen specifiek mazelenimmunoglobuline verkrijgbaar. Daarom wordt ter voorkoming van mazelen in bijzondere gevallen humaan gammaglobuline gegeven (Follin 2008, UKHSA 2024). 

Buiten het ziekenhuis wordt dit humaan gammaglobuline intramusculair toegediend. Intramusculaire toediening geeft een snellere absorptie van de immunoglobulinen in vergelijking met subcutane toediening en wordt daarom verkozen boven subcutane toediening (UKHSA 2024). De beschikbare producten worden hieronder beschreven.

Bij niet-immune immuungecompromitteerde contacten worden intraveneuze immunoglobulinen (IVIg) geadviseerd; bij intramusculaire toediening is de dosering te laag om ziekte te voorkomen. De indicatie voor intraveneus immunoglobuline (IVIg) wordt altijd gesteld door de behandelend arts en is afhankelijk van de ernst van immuunsuppressie en van de immuunstatus van het contact. Toediening van IVIg gebeurt in het ziekenhuis. Voor meer informatie zie Postexpositieprofylaxe, en voor de specificatie bij welke immuungecompromitteerde personen IVIg nodig kan zijn, zie de bijlage Postexpositieprofylaxe mazelen bij immuungecompromitteerde contacten.

Bij zuigelingen met afweerstoornissen en/of ander ernstig onderliggend lijden, is overleg met een kinderarts geïndiceerd. De indicatie voor intraveneus immunoglobuline (IVIg) wordt altijd gesteld door de kinderarts en gebeurt in het ziekenhuis. Meer informatie is te lezen in de Onderbouwing. De bijlage Toedienen immunoglobuline bij zuigelingen bevat praktische adviezen die ondersteunend kunnen zijn bij de voorbereiding op en het uitvoeren van het toedienen van immunoglobuline bij zuigelingen. 

Algemene preventieve maatregelen

Aangezien mazelen zeer besmettelijk is, zijn algemene hygiënemaatregelen zoals handen wassen en hoesthygiëne niet voldoende om transmissie te voorkomen. Personen met een verhoogd risico op ernstig beloop van mazelen, met name (nog) ongevaccineerde jonge kinderen, niet-immune zwangeren en immuungecompromitteerden, wordt geadviseerd contact met personen die mogelijk mazelen hebben te vermijden.

Preventieve maatregelen bij zwangeren

Niet-immune zwangeren wordt geadviseerd contact met zieken te vermijden.

Reiniging, desinfectie en sterilisatie

Conform de richtlijn Reiniging, desinfectie en sterilisatie in de openbare gezondheidszorg.

Maatregelen

Meldingsplicht

Mazelen is een meldingsplichtige ziekte groep B2. Artsen en hoofden van laboratoria moeten bij vaststelling van de infectieziekte dit binnen 1 werkdag melden aan de GGD. De GGD meldt gepseudonimiseerd conform de Wet publieke gezondheid binnen 24 uur aan het CIb en levert gegevens voor de landelijke surveillance van meldingsplichtige ziekten.

Als zich in een instelling, zoals een school of kinderopvang, twee of meerdere gevallen met overeenkomstige huidafwijkingen, zoals vlekjes die bij mazelen optreden, voordoen, is er sprake van de meldingsplicht op basis van artikel 26 van de Wet publieke gezondheid. Hoofden van instellingen waar voor infectieziekten kwetsbare populaties verblijven, dienen binnen 1 werkdag te melden bij de GGD, conform artikel 26 van de Wet publieke gezondheid. Zie het draaiboek artikel 26 meldingen in WPG-instellingen.

Meldingscriteria:

Een persoon met een herkenbaar begin van symptomen:

• koorts én een verheven maculopapuleuze uitslag

én ten minste 1 van de volgende 3 symptomen:

• hoesten
• neusverkoudheid
• conjunctivitis

én ten minste 1 van de volgende criteria:

• detectie van nucleïnezuur (RNA) van het mazelenvirus in een klinisch monster (PCR);
• detectie van mazelenspecifieke IgM immunoglobuline M (immunoglobuline M )-antistoffen in serum, vingerprikbloed of speeksel;
• detectie van een significante stijging van mazelen specifieke IgG immunoglobuline G (immunoglobuline G )-antistoffen in serum of vingerprikbloed;
• contact (< 3 weken) met een persoon bij wie de infectie is vastgesteld met behulp van laboratoriumdiagnostiek (epidemiologische link).

Extra verzoek bij ernstige complicaties en overlijden

Het verzoek aan behandelend artsen is om (1) ernstige complicaties waarvoor een opname nodig is en (2) overlijden ten gevolge van mazelen aanvullend te melden aan de GGD. Het verzoek aan de GGD’en is om deze informatie aan te vullen in de oorspronkelijke Osirismelding. Dit is belangrijk om de ziektelast door mazelen te kunnen monitoren in het kader van landelijke surveillance. 

Bron- en contactonderzoek

Bronopsporing

Bronopsporing is de verantwoordelijkheid van de GGD nadat deze een melding van mazelen heeft ontvangen, waarbij vooral nagegaan moet worden of er sprake is van mogelijke import van de ziekte uit het buitenland. 

Bij alle solitaire gevallen, en voor ten minste 2 gevallen in ieder epidemiologisch cluster, wordt gevraagd aan de GGD om te zorgen dat materialen voor PCR (urine, speeksel en keeluitstrijk) worden ingestuurd (zie Diagnostiek moleculaire typering) naar het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu )-IDS Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance (Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance ) of Erasmus MC Medisch Centrum (Medisch Centrum )-Viroscience. Duidelijkheid over de mondiale transmissieroutes is van belang in het kader van het eliminatiestreven van de WHO World Health Organization (World Health Organization ).

Contactonderzoek

Naar aanleiding van een geval van mazelen moeten de contacten worden geïnventariseerd. Contacten worden als volgt gedefinieerd, in volgorde van urgentie:

1. huishoudcontacten;
2. nauwe contacten (anders dan huishoudcontacten) die langer dan 15 minuten dezelfde binnenruimte hebben gedeeld (zoals kinderopvang, school, werk);
3. medisch en verzorgend personeel dat in contact is geweest met de indexpatiënt;
4. wachtkamercontacten: personen met een verhoogd risico op een ernstig beloop van mazelen, die tot maximaal 2 uur na de index in de wachtkamer gezeten hebben (Beggs 2010, Gastañaduy 2018), zie ook de Bijlage Contactonderzoek wachtkamercontacten.

Bij een éénmaal BMR Bof, mazelen, rodehond (Bof, mazelen, rodehond)-gevaccineerde index vindt regulier contactonderzoek plaats, omdat de kans op primair vaccinfalen bij personen met mazelen die eenmaal zijn gevaccineerd groter is dan bij tweemaal BMR-gevaccineerde personen met mazelen. In geval van primair vaccinfalen is deze persoon even besmettelijk als iemand die in het geheel niet is gevaccineerd.

De kans op transmissie vanuit tweemaal gevaccineerde personen met een mazelenvirus-doorbraakinfectie wordt geacht zeer gering te zijn. Diverse studies opgenomen in een review tonen aan dat transmissie vrijwel alleen plaatsvindt bij langdurig en/of intensief contact, zoals in een huishouden of in een zorgsetting (Fappani 2022). Voor meer informatie zie de Onderbouwing maatregelen bij doorbraakinfecties. Het contactonderzoek bij een mazelen-doorbraakinfectie is als volgt: 

• Bij een volledig (tweemaal BMR-) gevaccineerde persoon met een mazelenvirus-doorbraakinfectie kan het contactonderzoek buiten het ziekenhuis beperkt worden tot de huishoudcontacten. In uitzonderingsgevallen waarbij er intensief contact is geweest met een niet-beschermde, kwetsbare groep of persoon kan het contactonderzoek uitgebreid worden.
• Het contactonderzoek bij een mazelenvirusdoorbraakinfectie in het ziekenhuis ligt bij de afdeling infectiepreventie van het ziekenhuis. 

Maatregelen ten aanzien van index, contacten en bron

Bij een solitaire patiënt met een klinisch beeld passend bij mazelen, die niet met laboratorium-bevestigde gevallen in verband gebracht kan worden, is het geïndiceerd om de diagnose eerst te laten bevestigen alvorens tot maatregelen over te gaan.

Als in een mazelencluster bij een aantal personen de diagnose via laboratoriumonderzoek is bevestigd, en een epidemiologische link met een nieuwe mazelenpatiënt voldoende waarschijnlijk is, kunnen rondom de nieuwe patiënt direct maatregelen worden genomen zonder te wachten op (aanvullend) laboratoriumonderzoek. 

Maatregelen ten aanzien van index

Een persoon met mazelen dient in de besmettelijke periode (dus tot en met 4 dagen na het ontstaan van het exantheem) contact te vermijden met personen met een verhoogd risico op ernstig beloop. Dit betreft met name (nog) ongevaccineerde jonge kinderen, niet-immune zwangeren en immuungecompromitteerde personen. In de praktijk houdt dit in dat het wordt aangeraden thuis te blijven. Dit geldt ook voor gevaccineerde gevallen met een mazelen-doorbraakinfectie. 

Indien de index of contact een arbeidsmigrant betreft, zie de bijlage Mazelen bij arbeidsmigranten voor aandachtspunten en adviezen.

In een klinische situatie verblijft de patiënt tot en met 4 dagen na uitbreken van exantheem in isolatie. Zie ook de SRI-richtlijn Isolatie en de bijlage Bescherming tegen mazelen in de gezondheidszorg. 

Maatregelen ten aanzien van contacten

Voor niet-beschermde contacten zijn er maatregelen nodig in de vorm van vaccinatie of het toedienen van immunoglobuline. Zie onderstaand kader Wie is beschermd tegen mazelen kan worden beschouwd. Voor meer informatie over vaccinatie en immunisatie na blootstelling, zie Postexpositieprofylaxe.  

Postexpositieprofylaxe

Postexpositieprofylaxe is geïndiceerd bij niet-immune contacten. Zie het kader Wie is beschermd tegen mazelen hieronder om de immuniteit te bepalen.

Als een contact ooit 1 vaccinatie heeft gehad, is verdere postexpositieprofylaxe niet nodig, tenzij het contact:

• immuungecompromitteerd is;
• opgenomen is in het ziekenhuis of werkt in de gezondheidszorg (Bescherming tegen mazelen in de gezondheidszorg);
• werkt met kinderen tot 14 maanden (zie Bescherming tegen mazelen in de kinderopvang-werk)

Als een contact ooit mazelen heeft doorgemaakt, zijn er in de meeste gevallen geen maatregelen nodig. Als een contact ooit minimaal 1 vaccinatie heeft gehad, is verdere postexpositieprofylaxe ook niet nodig, tenzij het contact is opgenomen in het ziekenhuis, immuungecompromitteerd is, werkt in het ziekenhuis of werkt met zuigelingen (zie ook Bijlage Bescherming tegen mazelen in de gezondheidszorg). Voor postexpositieprofylaxe kan BMR-vaccin of immunoglobuline worden gebruikt.

Aan de volgende groepen met een verhoogd risico op een ernstig beloop kan immunoglobuline worden gegeven, het liefst binnen 72 uur en anders en uiterlijk tot en met 6 dagen na blootstelling:

• Zuigelingen tot en met 8 maanden (zie PEP zuigelingen);
• Niet-immune zwangere vrouwen (niet gevaccineerd en geen mazelen doorgemaakt), zie PEP zwangeren;
• Immuungecompromitteerden (zie PEP immuungecompromitteerde contacten).

In geval van een indicatie voor postexpositieprofylaxe, wordt in principe BMR-vaccinatie gegeven. Bij de volgende groepen met een verhoogde kans op een ernstig beloop bij wie BMR-vaccinatie gecontra-indiceerd is of niet werkzaam is, wordt immunoglobuline gegeven:

• Zuigelingen tot 6 maanden en indien gezinscontact tot en met 8 maanden;
• Niet-immune zwangeren (niet gevaccineerd en geen mazelen doorgemaakt);
• Niet-immune immuungecompromitteerden.

Tijdstip van toediening van postexpositieprofylaxe

Zowel immunoglobuline als BMR Bof, mazelen, rodehond (Bof, mazelen, rodehond)-vaccinatie worden bij voorkeur zo snel mogelijk toegediend na eerste blootstelling voor de beste effectiviteit. De berekening van het tijdstip van toediening is afhankelijk van de setting.

• Bij gezinscontacten wordt de periode waarbinnen het zinvol is om postexpositieprofylaxe toe te dienen berekend vanaf de dag dat het exantheem ontstond. De virusuitscheiding en daarmee de besmettelijkheid van een mazelenpatiënt is namelijk het hoogst rondom het begin van het exantheem. Zie ook de onderbouwing.
• Voor settings anders dan binnen het gezin kan gerekend worden vanaf de laatste blootstellingsdag in de besmettelijke periode van de index. Het advies blijft echter, ongeacht type setting, om de postexpositieprofylaxe zo snel mogelijk na eerste blootstelling toe te dienen voor de hoogste effectiviteit.

Tijdstip BMR-vaccinatie

• Vaccinatie wordt bij voorkeur zo spoedig mogelijk gegeven, liefst binnen 72 uur na blootstelling
• Toediening ook binnen 72 uur voorkomt niet altijd ziekte. Mogelijk kan vaccinatie het aantal dagen koorts en de hoogte van de koorts verminderen, dit effect is echter onzeker (Sakuta 2008). Er kunnen geen uitspraken gedaan worden over het effect op het optreden van ernstige ziekte/complicaties.
• Bij voortdurende blootstelling zoals tijdens een uitbraak kan vaccinatie, ook later dan 72 uur na het eerste contact, nog zinvol zijn om tertiaire infecties te voorkomen (UKHSA 2024). Voor gezinscontacten is BMR-vaccinatie na 72 uur niet zinvol 

Tijdstip immunoglobuline

• Immunoglobuline wordt het liefst binnen 72 uur maar uiterlijk tot en met 6 dagen na blootstelling toegediend. Toediening van immunoglobulinen aan niet-immune personen als PEP tot en met dag 6 na mazelenblootstelling is in oudere onderzoeken effectief gebleken tegen mazelenvirusinfectie en ook tegen mortaliteit (Young 2014).
• Bij voortdurende intensieve blootstelling dient de toediening van immunoglobuline na 4 weken herhaald te worden.
• In uitzonderlijke gevallen kan latere toediening overwogen worden bij ernstig immuungecompromitteerde personen (zie PEP immuungecompromitteerden ). 

Zie Passieve immunisatie voor het doseringsschema, de beschikbaarheid en de verkrijgbaarheid van immunoglobuline.

PEP bij kinderen tot 14 maanden

• Bij kinderen tot 14 maanden met afweerstoornissen en/of ander ernstig onderliggend lijden is overleg met een kinderarts geïndiceerd. De indicatie voor intraveneus immunoglobuline (IVIg) wordt altijd gesteld door de kinderarts en gebeurt in het ziekenhuis.
• Bij overige kinderen tot 14 maanden gelden de volgende adviezen:

Na toediening van immunoglobuline dient BMR-vaccinatie bij voorkeur minimaal 3 maanden te worden uitgesteld. Wanneer direct bescherming tegen mazelen nodig is, bijvoorbeeld bij doorgaande transmissie, kan overwogen worden BMR-vaccinatie eerder toe te dienen, vanaf de leeftijd van 6 maanden (Burgmeijer 2011, UKHSA 2019).

Indien een BMR-vaccinatie wordt toegediend vóór de leeftijd van 1 jaar wordt deze vaccinatie als extra beschouwd. Het kind volgt verder het gebruikelijke schema van het RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma ) en krijgt (opnieuw) een BMR-vaccinatie op de leeftijd van 14 maanden. BMR-vaccinatie toegediend na de 1e verjaardag en voor de leeftijd van 14 maanden kan de 1e BMR-vaccinatie in het kader van het RVP vervangen.

PEP postexpositieprofylaxe (postexpositieprofylaxe ) bij niet-immune zwangeren

Er is een contra-indicatie voor BMR Bof, mazelen, rodehond (Bof, mazelen, rodehond)-vaccinatie bij zwangeren. Bij blootstelling wordt daarom immunoglobuline gegeven. In de paragraaf Passieve immunisatie staat bij de productinformatie van de immunoglobuline het doseringsschema voor niet-immune zwangeren beschreven.

PEP bij immuungecompromitteerden

Bij immuungecompromitteerde personen is er een verhoogde kans op een gecompliceerd beloop van mazelen als er geen immuniteit tegen mazelen aanwezig is óf als deze door ziekte of behandeling verdwenen is of onderdrukt wordt. Bij voorkeur is al bekend of de patiënt ooit tegen mazelen is gevaccineerd en of er (nog) een anti-mazelen antistofconcentratie aanwezig is na een behandeling waarbij immuniteit verloren kan gaan (b.v. stamceltransplantatie, leukemiebehandeling). De GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ) kan overleggen met de behandeld arts indien een contact immuungecompromitteerd is. Dit overleg kan betrekking hebben op aspecten als:

• de mate van immuunsuppressie
• de (actuele) dosering en duur van immuunsuppressieve behandeling
• de uitslag van een serologische test tegen mazelen

Bij blootstelling aan mazelen en onduidelijkheid over de immuniteit tegen mazelen, wordt cito een IgG immunoglobuline G (immunoglobuline G )-antistoftiter bepaald. Als de antistoftiter te laag is, wordt intraveneus immunoglobuline (IVIg) gegeven in het ziekenhuis tot en met dag 6 na blootstelling. Alleen bij ernstig immuungecompromitteerde patiënten zou het tot en met dag 18 na blootstelling nog toegediend kunnen worden. Er is een contra-indicatie voor BMR-vaccinatie bij immuungecompromitteerden. De antistoftiter-bepaling, het toedienen van de immunoglobuline en de instructie tot monitoring op het ontstaan van klachten passend bij een eventuele mazelenvirusinfectie tot 28 dagen na laatste blootstelling, gebeurt, na overleg, in de tweede of derde lijn. Zie voor het beleid bij immuungecompromitteerden de bijlage Postexpositieprofylaxe mazelen bij immuungecompromitteerde contacten. 

Afbeelding: Stroomschema maatregelen bij contacten

Wering

Wering personen met mazelen van kinderopvang of school 

Geadviseerd wordt om kinderen met mazelen te weren van de kinderopvang of school tot en met 4 dagen na het ontstaan van het exantheem (einde besmettelijke periode). Kinderen met mazelen voelen zich vaak te ziek om naar de kinderopvang of school te gaan en zullen in de praktijk vaak pas terugkeren na volledig herstel. 

Mazelen is zeer besmettelijk al vanaf 4 dagen voor het ontstaan van het exantheem. Besmetting van mensen in de nabije omgeving heeft dus vaak al plaatsgevonden voordat de diagnose is gesteld. Bij een kinderopvang is weren echter alsnog zinvol vanwege wisselende aanwezigheid van kinderen en/of wanneer er een groot aantal ongevaccineerde kinderen op de groep verblijven. Zeker als het kind gedurende de 4 dagen voorafgaand aan het ontstaan van het exantheem elders verbleef, is wering zinvol om secundaire gevallen te voorkomen. Daarnaast zijn er op de kinderopvang vaak ongevaccineerde kinderen tot 14 maanden aanwezig. 

Het weren van kinderen met mazelen op basis- en middelbare scholen is extra van belang als het kind in de besmettelijke periode niet aanwezig is geweest, en als er veel ongevaccineerden op school aanwezig zijn. Het weren van kinderen met mazelen beperkt verdere verspreiding. 

Wering van niet-immune gezinscontacten van een persoon met mazelen

Geadviseerd wordt om niet-immune gezinscontacten te weren van de kinderopvang gedurende 14 dagen, gerekend vanaf de het ontstaan van exantheem bij het gezinslid met mazelen om besmetting van nog niet gevaccineerde kinderen te voorkomen. Daarnaast kan het verdere transmissie beperken. Ook op basis- en middelbare scholen kan dit geadviseerd worden om transmissie te beperken. 

Wering niet-immune personen gedurende een epidemie

Het weren van niet-immune kinderen (ongevaccineerd en geen doorgemaakte mazelen) van de kinderopvang of school ten tijde van een mazelenepidemie wordt niet zinvol geacht. Dit zou een zeer ingrijpende en langdurige maatregel zijn met een twijfelachtig effect. Transmissie van mazelenvirus vindt ook buiten deze instellingen plaats, zoals via familiecontacten, buurtcontacten, kerken en verenigingen.

Wering van werk

Voor werknemers die zijn blootgesteld aan mazelen en matig (eenmaal gevaccineerd) of niet immuun zijn voor mazelen, kunnen maatregelen van toepassing zijn. Voor meer informatie, zie Wering van werk.