Het meningokokken B-vaccin is een vaccin tegen invasieve meningokokkenziekte die veroorzaakt wordt door Neisseria meningitidis serogroep B (hierna genoemd: meningokok B). Voor informatie over deze ziekte, inclusief postexpositieprofylaxe, zie de LCI-richtlijn Meningokokkenziekte. Tegen meningokokken veroorzaakt door typen A, C, W en Y zijn andere vaccins beschikbaar. Zie de factsheet Meningokokken ACWY-vaccinatie.

Indicaties

Hieronder worden indicaties genoemd die volgen uit een programmatisch aanbod en/of overige indicaties volgend uit bestaande kwaliteitsstandaarden. 

Programmatisch aanbod

Meningokokken B-vaccinatie zit in Nederland niet in het Rijksvaccinatieprogramma, in tegenstelling tot meningokokken ACWY-vaccinatie. De Gezondheidsraad heeft in 2018 en in 2022 geadviseerd meningokokken B-vaccinatie niet op te nemen in het RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma ), omdat het aantal ziektegevallen op dat moment laag was en de vaccinatie relatief veel bijwerkingen geeft. Ook heeft de vaccinatie geen effect op dragerschap van de MenB-bacterie en leidt daarmee niet tot groepsbescherming. Zie Gezondheidsraadadvies 2022. Een nieuw advies wordt verwacht in 2025.

Overige indicaties

Op eigen verzoek

Als een persoon buiten de genoemde indicaties valt en – na overleg met huisarts of vaccinatiebureau - toch het vaccin wil krijgen, dan kan dat op eigen kosten via de huisarts, GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ) of ander vaccinatiebureau. De volgende overwegingen kunnen worden meegenomen:

• Meningokokken B-meningitis komt relatief weinig voor in Nederland. Sinds 2022 neemt de incidentie echter iets toe. In 2023 was de incidentie 0,6 per 100.000 personen, dit waren 105 gevallen (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ) 2025).
• Kinderen onder de 2 jaar en jongeren in de leeftijd van 15-24 jaar hebben de hoogste kans om invasieve meningokokkenziekte veroorzaakt door serogroep B op te lopen (incidentie resp. 4.9 en 1.8/100.000 in 2023) (RIVM 2025). Voor overige risicogroepen met verhoogde kans op infectie, zie de LCI-richtlijn Meningokokkenziekte. Voor meer informatie over epidemiologie, zie ook Meningokokken op RIVM.nl.
• De ernst van de aandoening, met vaak een snelle ziekteprogressie en potentieel fulminant beloop. Zo'n 32 procent van de patiënten met invasieve meningokokkenziekte presenteert zich met een meningitis en 30 procent met een sepsis. Zo'n 2-5 procent van de patiënten met invasieve meningokokkenziekte serogroep B overlijdt. Hiernaast heeft een kwart één jaar na ontslag uit het ziekenhuis nog milde tot matige restklachten (Middeldorp 2023).
• De beschikbare meningokokken B-vaccins zijn voldoende werkzaam (zie Effectiviteit). Er is nog onzekerheid over de duur van de bescherming.
• De vaccins beschermen niet tegen het dragen van meningokokken B in de neus/keelholte en daarmee niet tegen de verspreiding van meningokokkenbacteriën.
• Het Bexserovaccin kan hoge koorts veroorzaken, met name bij zuigelingen. Dit effect wordt versterkt als er tijdens het consult andere vaccins worden toegediend. Preventieve toediening van paracetamol gelijktijdig met en meteen na vaccinatie kan de incidentie en intensiteit van koortsreacties na de vaccinatie verminderen.
• De kosten van de vaccins, waarbij (ten minste) 2 doses nodig zijn.
• Alleen het Bexserovaccin geeft enige bescherming tegen Neisseria gonorrhoeae (zie Eigenschappen vaccins).

Geregistreerde vaccins

Sinds 2013 is een vaccin tegen meningokokken B geregistreerd voor gebruik in Nederland. Er zijn twee meningokokken B-vaccins geregistreerd voor gebruik in Nederland: Bexsero (GSK) en Trumenba (Pfizer).

Penbraya (gecombineerd vaccin met menACWY-conjugaatcomponent en MenB-component) is niet meer geregistreerd in Europa. Na registratie november 2024 heeft de firma in januari 2025 besloten om de (Europese) registratie terug te trekken.

Eigenschappen vaccins

Bexsero

Bexsero is een multicomponent eiwitvaccin met vier antigenen (NHBA, NadA, fHbp en PorA P1.4) en buitenmembraanvesikels die voorkomen op het oppervlak van meningokokken B. Immunisatie met Bexsero is bedoeld om de aanmaak te stimuleren van bactericide antistoffen die de vier oppervlakteantigenen herkennen en vervolgens de bacterie doden. Deze oppervlakte antigenen worden wisselend tot uiting gebracht door verschillende stammen. Meningokokken B die deze voldoende tot uiting brengen worden gedood door het vaccin geïnduceerde antistoffen.

Trumenba

Trumenba is een bivalent vaccin. Het vaccin bestaat uit twee varianten van recombinante gelipideerd factor H-bindend eiwit (fHbp) A en B, die voorkomen op het oppervlak van meningokokken B. Vaccinatie met Trumenba stimuleert de aanmaak van bactericide antistoffen gericht tegen fHbp op het oppervlak van meningokokken; deze herkennen en doden vervolgens de bacterie. Deze oppervlakte factoren worden wisselend tot uiting gebracht door verschillende stammen. Ook het gehalte van deze expressie bepaalt hoe gevoelig ze zijn voor het bacteriedodende effect van de door het vaccin geïnduceerde antistoffen.

Kruisbescherming

Hoewel Bexsero en Trumenba geregistreerd zijn voor de preventie van invasieve meningokokken B-ziekte, bieden deze vaccins mogelijk ook bescherming tegen andere meningokokkenserogroepen. Allelen van sommige van de vaccinantigenen komen ook voor bij stammen binnen andere serogroepen van N. meningitidis. De mate van kruisbescherming is echter lastig te bepalen. Daarnaast is voor Nederland de toegevoegde waarde van eventuele kruisbescherming beperkt, omdat er tegen Men A, C, W en Y wordt gevaccineerd in het RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma ).

Alleen Bexsero bevat buitenmembraanvesikels, zodat dit vaccin ook partiele effectiviteit heeft tegen andere Neisseria-soorten, met name Neisseria gonorrhoeae (de verwekker van gonorroe). Trumenba heeft dit niet. Een systematische review en meta-analyse van 9 studies (populatie 15-30 jaar oud) toont een vaccin effectiviteit met een range van 22-46% tegen gonorroe en een gepoolde vaccin effectiviteit van 33-34% na een volledige vaccinatieserie (Wang 2024).

Doseringsschema

Het vaccinatieschema bestaat, afhankelijk van de leeftijd, uit 2 tot 3 vaccinaties voor de primaire immunisatie (zie de tabellen hieronder). Dit kan gevolgd worden door een boostervaccinatie (afhankelijk van de leeftijd en vaccin). Een dosis bevat 0,5 ml.

Er zijn geen gegevens beschikbaar over de onderlinge uitwisselbaarheid van de verschillende vaccins om de vaccinatieserie te voltooien.

Voor de timing en het doseringsschema bij personen na allogene en autologe stamceltransplantatie, zie de handleiding Handleiding Vaccinatieadviezen bij hematologische aandoeningen.

Wijze van toediening

De vaccins worden toegediend via een intramusculaire injectie in de deltaspier van de bovenarm. Bij zuigelingen bij voorkeur in het anterolaterale gedeelte van de dij.

Contra-indicaties

Absolute contra-indicatie:

• Ernstige overgevoeligheid voor één van de bestanddelen.
• Aangetoonde ernstige en/of onmiddellijke (binnen 4 uur optredende) allergische reactie na een eerdere toediening van hetzelfde vaccin. 

Relatieve contra-indicatie:

• Zoals dat voor alle vaccins geldt, dient ook toediening van Bexsero en Trumenba te worden uitgesteld bij personen die lijden aan een koortsende ziekte (38,5 °C of hoger).
• Voor Trumenba zijn er geen, en voor Bexsero zijn er onvoldoende klinische gegevens beschikbaar over het gebruik tijdens de zwangerschap. Informatie over de veiligheid van de vaccins tijdens de borstvoeding is niet beschikbaar.

Interferenties

Bexsero

Bexsero kan gelijktijdig gegeven worden met een van de volgende vaccinantigenen: difterie, tetanus, acellulair pertussis, Haemophilus influenzae type b, geïnactiveerde poliomyelitis, hepatitis B, pneumokokkenconjugaat, mazelen, bof, rodehond, varicella en meningokokkengroepen A, C, W, Y conjugaat. Bij gelijktijdige toediening met andere vaccins, moet Bexsero op een afzonderlijke injectieplaats worden toegediend.

Bij kinderen jonger dan 2 jaar komt koorts wel vaker voor wanneer Bexsero gelijktijdig gegeven wordt met andere ‘standaard’ kindervaccinaties. De immunogeniciteit van Bexsero wordt niet beïnvloed door het preventief geven van paracetamol (Ema 2024).

Trumenba

Trumenba kan gelijktijdig worden toegediend met de volgende vaccins: tetanustoxoïd, gereduceerd difterietoxoïd, acellulair pertussis- en geïnactiveerd poliovirusvaccin (Tdap-IPV inactivated polio vaccin (inactivated polio vaccin )), quadrivalent humaan papillomavirusvaccin (HPV4), meningokokken serogroepen A, C, W, Y conjugaatvaccin (MenACWY meningokokken typen A,C,W,Y. (meningokokken typen A,C,W,Y. )) en tetanustoxoïd, gereduceerd difterietoxoïd en acellulair pertussis geadsorbeerd vaccin (Tdap). Bij gelijktijdige toediening met andere vaccins, moet Trumenba op een afzonderlijke injectieplaats worden toegediend.

Veiligheid en bijwerkingen

De vaccins tegen meningokokken B zijn veilig bevonden (Watson 2015, Gandhi 2016). Zoals bij alle vaccinaties kunnen milde bijwerkingen worden verwacht. Zeer zeldzame reacties, zoals een ernstige allergische reactie, zijn niet uit te sluiten.

Bexsero

De meest voorkomende lokale en systemische bijwerkingen bij zuigelingen en kinderen (jonger dan 2 jaar) vanuit klinische studies zijn gevoeligheid en erytheem op de injectieplaats, koorts en prikkelbaarheid. Koorts (≥ 38 ⁰C, soms ≥ 40 ⁰C) komt vaak voor na vaccinatie met Bexsero, vooral bij jonge kinderen en als Bexsero gelijktijdig wordt gegeven met andere routinevaccinaties (zoals DKTP Difterie, kinkhoest, tetanus, polio (Difterie, kinkhoest, tetanus, polio)-Hib-HepB) (Gezondheidsraad 2022). Preventieve toediening van paracetamol gelijktijdig met en meteen na vaccinatie kan de incidentie en intensiteit van koortsreacties na vaccinatie verminderen (De Serres 2018, Gezondheidsraad 2022).

De meest voorkomende lokale en systemische bijwerkingen bij adolescenten en volwassenen zijn pijn op de injectieplaats, malaise en hoofdpijn.

Trumenba

De meest voorkomende (≥ 1/10 gevaccineerden) bijwerkingen zijn pijn, zwelling en erytheem op de injectieplaats, koude rillingen, moeheid, spierpijn, gewrichtspijn, diarree, misselijkheid en hoofdpijn.

Effectiviteit 

Dekking van stammen

Aan de hand van genetische informatie van de circulerende meningokokken B kan een inschatting worden gemaakt welk deel van deze stammen potentieel door de meningokokken B-vaccins gedekt wordt. De schattingen laten zien dat niet alle mengingokokken B-ziekte kan worden voorkomen met vaccinatie omdat de stam niet gedekt wordt, echter, exacte schattingen zijn vrij onzeker. Voor meer informatie zie ook Het RVP in Nederland. Surveillance en ontwikkelingen in 2023-2024.

Bexsero

Gebaseerd op de genetische informatie van de stammen die internationaal getest zijn is de verwachting dat ten minste 43 procent van de gevallen potentieel door Bexsero voorkomen had kunnen worden, mits de personen goed hadden gereageerd op vaccinatie. Het percentage dat potentieel te voorkomen zou zijn door Bexsero was lager voor jonge kinderen.

Trumenba

Gebaseerd op de genetische informatie van stammen die internationaal getest zijn is de schatting dat ten minste 62 procent van de gevallen potentieel door Trumenba voorkomen hadden kunnen worden, mits de personen goed hadden gereageerd op vaccinatie.

Immunogeniciteit

De werkzaamheid van vaccins tegen meningokokken B-ziekte wordt bepaald door het meten van antistofconcentraties in het bloed van gevaccineerden en ook door het meten van de functionaliteit van de antistoffen (SBA test). Seroconversie wordt gedefinieerd als een hSBA-titer (humaan serum bactericide activiteit) van ten minste 1:4. Deze grenswaarde noemen we de correlate of protection. Bij Trumenba werd soms een conservatieve waarde toegepast.

Bexsero en Trumenba

Bexsero en Trumenba leiden tot beschermende antistofniveaus bij ongeveer 80 procent van de gevaccineerden (Beeslaar 2020, Beran 2021, Burman 2020, Drazan 2022, Flacco 2018, Ostergaard 2017, Santolaya 2013, Shirley 2018, Vesikari 2019).

In een fase 2-studie met Trumenba werden ook bij kinderen (leeftijdsgroepen 12-23 maanden, 2-3 jaar en 4-9 jaar) bij 72-100 procent van de gevaccineerden beschermende antistofconcentraties behaald met 3 doses (Marshall 2023).

Voor Bexsero zijn immunogeniciteitsgegevens beschikbaar van personen met complementdeficiëntie, asplenie of miltdisfuncties. Hiervoor wordt verwezen naar de SmPC-tekst van Bexsero (rubriek 5.1). Voor Trumenba zijn er geen gegevens beschikbaar over het gebruik bij immuungecompromitteerde personen. Personen met complementdeficiënties hebben een verhoogd risico op invasieve meningokokkenziekte, zelfs na het ontwikkelen van antistoffen door vaccinatie met Bexsero of Trumenba.

Effectiviteit

De effectiviteit van vaccinaties wordt bepaald op populatieniveau waarbij gekeken wordt naar het voorkomen van ziekte bij een groep gevaccineerde personen versus een groep ongevaccineerde personen. De effectiviteit is nooit 100 procent, en in individuele gevallen kan het zijn dat er geen beschermende immuunrespons optreedt (is primair vaccinfalen = het niet ontwikkelen van beschermende antistoffen na vaccinatie) (WHO World Health Organization (World Health Organization ) position paper 2017)

Bexsero

In het Gezondheidsraadadvies 2022 zijn 6 studies opgenomen naar de effectiviteit en het populatie-effect van het Bexsero in landen met een publiek vaccinatieprogramma tegen meningokokken B-ziekte. Zie tabel 2 in dit advies voor een overzicht van de onderzochte populaties, de vaccinatiegraad, effectiviteit en populatie-effect. De studies laten zien dat vaccinatie 53 tot 94 procent effectief is in het tegengaan van invasieve meningokokken B-ziekte (Azzari 2020, Deceuninck 2019, Ladhani 2020, McMillan 2021b, Rodrigues 2020, Wang 2022). Dit komt overeen met data die na 2022 zijn gepubliceerd vanuit landen met een publiek programma; met een vaccineffectiviteit van 71-95 procent tegen invasieve meningokokken B-ziekte (Castilla 2023, Lodi 2023, Wang 2023).

De effectiviteit is hoger als in de berekening alleen de ziektegevallen worden meegenomen die zijn veroorzaakt door stammen die genetisch overeenkomen met de referentiestammen waar het vaccin tegen is ontwikkeld (Argante 2021). Daarnaast is de effectiviteit in het algemeen ook hoger als er meer doses worden toegediend.

De Gezondheidsraad schat op basis van de gegevens uit het buitenland (tabel 3), dat de effectiviteit in Nederland tegen matchende stammen bij 3 doses ongeveer 70 à 80 procent kan zijn. Het populatie-effect in landen waar vaccinatie is ingevoerd, varieert van 31 tot 86 procent. De schattingen van de effectiviteit en het populatie-effect hebben grote onzekerheidsmarges vanwege kleine aantallen ziektegevallen.

Trumenba

Voor Trumenba zijn er geen effectiviteitsgegevens beschikbaar omdat de vaccins niet in algemene vaccinatieprogramma’s gebruikt worden.

Dragerschap

Bexsero en Trumenba

Een recente meta-analyse toont aan dat beide meningokokken B-vaccins geen effect hebben op dragerschap en dus ook geen groepsbescherming geven (McMillan 2021a).

Beschermingsduur en revaccinatie

Bexsero

Het is niet bekend hoe lang Bexsero bescherming biedt. Uit onderzoek blijkt dat de antistoftiters tegen de 4 verschillende eiwitten die in het vaccin zitten variabel afnemen (Watson 2016). In een follow-upstudie onder kinderen (2-12 jaar) had 38 tot 88 procent van de deelnemers 24-36 maanden na vaccinatie (verschillende vaccinatieschema’s) nog beschermende antistofniveaus tegen de referentiestammen (Martinón-Torres 2018). De maximale follow-up tijd na een primaire vaccinatieserie (2 doses) is 4 en 7,5 jaar voor 2 verschillende groepen adolescenten (1e dosis: 11-17 jaar) (Nolan 2019). In de groep 4 jaar na een primaire serie was het percentage personen met beschermende antistofniveaus 30, 84, 9 en 75 procent voor de 4 vaccincomponenten (fHbp, NadA, PorA en NHBA, respectievelijk). In de groep 7,5 jaar na een primaire serie waren percentages respectievelijk 44, 84, 29 en 81 procent.

Trumenba

Het is niet bekend hoe lang Trumenba bescherming biedt. In een follow-upstudie bij adolescenten (11-18 jaar) daalden de antistofniveaus gedurende 12 maanden na een primaire serie (2 of 3 doses) en bleven daarna stabiel gedurende 4 jaar, waarbij 18-61 procent van de deelnemers beschermende antistofniveaus bleven houden (Vesikari 2019). Een vervolgstudie toont een goede respons op een boosterdosis toegediend 4 jaar na de primaire serie, met een blijvende immuunrespons 26 maanden na de boosterdosis (Østergaard 2021). Een modelleringsstudie (op basis van gegevens uit eerdere klinische studies naar Trumenba bij gezonde adolescenten) voorspelt dat 5 jaar na een primaire serie en 5 jaar na een booster, resp. 15-50 en 51-71 procent van de individuen beschermende antistofniveaus hebben (Cai 2023).

Literatuur

• Argante L, Abbing-Karahagopian V, Vadivelu K, Rappuoli R, Medini D. A re-assessment of 4CMenB vaccine effectiveness against serogroup B invasive meningococcal disease in England based on an incidence model. BMC Infect Dis. 2021;21(1):1244. https://doi.org/10.1186/s12879-021-06906-x
• Azzari C, Moriondo M, Nieddu F, Guarnieri V, Lodi L, Canessa C, et al. Effectiveness and Impact of the 4CMenB Vaccine against Group B Meningococcal Disease in Two Italian Regions Using Different Vaccination Schedules: A Five-Year Retrospective Observational Study (2014-2018). Vaccines (Basel). 2020;8(3). https://doi.org/10.3390/vaccines8030469
• Beeslaar J, Peyrani P, Absalon J, Maguire J, Eiden J, Balmer P, et al. Sex, Age, and Race Effects on Immunogenicity of MenB-FHbp, A Bivalent Meningococcal B Vaccine: Pooled Evaluation of Clinical Trial Data. Infect Dis Ther. 2020;9(3):625-39. https://doi.org/10.1007/s40121-020-00322-5
• Beran J, Dražan D, Enweonye I, Bhusal C, Toneatto D. Immunogenicity and Safety of Investigational MenABCWY Vaccine and of 4CMenB and MenACWY meningokokken typen A,C,W,Y. (meningokokken typen A,C,W,Y. ) Vaccines Administered Concomitantly or Alone: a Phase 2 Randomized Study of Adolescents and Young Adults. mSphere. 2021;6(6):e0055321. https://doi.org/10.1128/mSphere.00553-21
• Burman C, Alderfer J, Snow VT. A review of the immunogenicity, safety and current recommendations for the meningococcal serogroup B vaccine, MenB-FHbp. J Clin Pharm Ther. 2020;45(2):270-81. https://doi.org/10.1111/jcpt.13083
• Cai B, Peyrani P, Beeslaar J, Burman C, Balmer P. Modeling persistence of hSBA titers over time following a primary series and a booster dose of MenB-FHbp. Vaccine. 2023;41(17):2729-33. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2023.02.078
• Castilla J, García Cenoz M, Abad R, Sánchez-Cambronero L, Lorusso N, Izquierdo C, et al. Effectiveness of a Meningococcal Group B Vaccine (4CMenB) in Children. N Engl J Med. 2023;388(5):427-38. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2206433
• De Serres G, Billard MN, Gariépy MC Medisch Centrum (Medisch Centrum ), Rouleau I, Toth E, Landry M, et al. Short-term safety of 4CMenB vaccine during a mass meningococcal B vaccination campaign in Quebec, Canada. Vaccine. 2018;36(52):8039-46. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2018.10.095
• Deceuninck G, Lefebvre B, Tsang R, Betala-Belinga JF, De Serres G, De Wals P. Impact of a mass vaccination campaign against Serogroup B meningococcal disease in the Saguenay-Lac-Saint-Jean region of Quebec four years after its launch. Vaccine. 2019;37(31):4243-5. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2019.06.021
• Drazan D, Czajka H, Maguire JD, Pregaldien JL, Maansson R, O'Neill R, et al. A phase 3 study to assess the immunogenicity, safety, and tolerability of MenB-FHbp administered as a 2-dose schedule in adolescents and young adults. Vaccine. 2022;40(2):351-8. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2021.11.053
• Ema. SmPC, etiket en patientenbijsluiter Bexsero. 2024.
• Flacco ME, Manzoli L, Rosso A, Marzuillo C, Bergamini M, Stefanati A, et al. Immunogenicity and safety of the multicomponent meningococcal B vaccine (4CMenB) in children and adolescents: a systematic review and meta-analysis. Lancet Infect Dis. 2018;18(4):461-72. https://doi.org/10.1016/s1473-3099(18)30048-3
• Gezondheidsraad. Advies Vaccinatie tegen meningokokken B: update. 2022. Beschikbaar via: https://www.gezondheidsraad.nl/onderwerpen/vaccinaties/documenten/adviezen/2022/10/12/advies-vaccinatie-tegen-meningokokken-b-update.
• Ladhani SN, Andrews N, Parikh SR, Campbell H, White J, Edelstein M, et al. Vaccination of Infants with Meningococcal Group B Vaccine (4CMenB) in England. N Engl J Med. 2020;382(4):309-17. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1901229
• Lodi L, Barbati F, Amicizia D, Baldo V, Barbui AM, Bondi A, et al. Four-Component Recombinant Protein-Based Vaccine Effectiveness Against Serogroup B Meningococcal Disease in Italy. JAMA Netw Open. 2023;6(8):e2329678. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2023.29678
• Marshall HS, Vesikari T, Richmond PC, Wysocki J, Szenborn L, Beeslaar J, et al. Safety and immunogenicity of a primary series and booster dose of the meningococcal serogroup B-factor H binding protein vaccine (MenB-FHbp) in healthy children aged 1-9 years: two phase 2 randomised, controlled, observer-blinded studies. Lancet Infect Dis. 2023;23(1):103-16. https://doi.org/10.1016/s1473-3099(22)00424-8
• Martinón-Torres F, Carmona Martinez A, Simkó R, Infante Marquez P, Arimany JL, Gimenez-Sanchez F, et al. Antibody persistence and booster responses 24-36 months after different 4CMenB vaccination schedules in infants and children: A randomised trial. J Infect. 2018;76(3):258-69. https://doi.org/10.1016/j.jinf.2017.12.005
• McMillan M, Chandrakumar A, Wang HLR, Clarke M, Sullivan TR, Andrews RM, et al. Effectiveness of Meningococcal Vaccines at Reducing Invasive Meningococcal Disease and Pharyngeal Neisseria meningitidis Carriage: A Systematic Review and Meta-analysis. Clin Infect Dis. 2021a;73(3):e609-e19. https://doi.org/10.1093/cid/ciaa1733
• McMillan M, Wang B, Koehler AP, Sullivan TR, Marshall HS. Impact of Meningococcal B Vaccine on Invasive Meningococcal Disease in Adolescents. Clin Infect Dis. 2021b;73(1):e233-e7. https://doi.org/10.1093/cid/ciaa1636
• Middeldorp M, Steens A, Lagerweij G, van Sorge NM, Freudenburg-de Graaf W, E AMS, et al. The burden of invasive meningococcal disease in the Netherlands, 2011-2020. Vaccine. 2023;41(16):2664-70. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2023.03.017
• Nolan T, Santolaya ME, de Looze F, Marshall H, Richmond P, Henein S, et al. Antibody persistence and booster response in adolescents and young adults 4 and 7.5 years after immunization with 4CMenB vaccine. Vaccine. 2019;37(9):1209-18. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2018.12.059
• Ostergaard L, Vesikari T, Absalon J, Beeslaar J, Ward BJ, Senders S, et al. A Bivalent Meningococcal B Vaccine in Adolescents and Young Adults. N Engl J Med. 2017;377(24):2349-62. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1614474
• Østergaard L, Vesikari T, Senders SD, Flodmark CE, Kosina P, Jiang HQ, et al. Persistence of hSBA titers elicited by the meningococcal serogroup B vaccine menB-FHbp for up to 4 years after a 2- or 3-dose primary series and immunogenicity, safety, and tolerability of a booster dose through 26 months. Vaccine. 2021;39(32):4545-54. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2021.06.005
• RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ). Het Rijksvaccinatieprogramma in Nederland. Surveillance en ontwikkelingen in 2023-2024. 2025.30 januari 2025 Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/publicaties/national-immunisation-programme-in-netherlands-surveillance-and-developments-in-2023.
• Rodrigues FMP, Marlow R, Simões MJ, Danon L, Ladhani S, Finn A. Association of Use of a Meningococcus Group B Vaccine With Group B Invasive Meningococcal Disease Among Children in Portugal. Jama. 2020;324(21):2187-94. https://doi.org/10.1001/jama.2020.20449
• Santolaya ME, O'Ryan M, Valenzuela MT, Prado V, Vergara RF, Muñoz A, et al. Persistence of antibodies in adolescents 18-24 months after immunization with one, two, or three doses of 4CMenB meningococcal serogroup B vaccine. Hum Vaccin Immunother. 2013;9(11):2304-10. https://doi.org/10.4161/hv.25505
• Shirley M, Taha MK. MenB-FHbp Meningococcal Group B Vaccine (Trumenba(®)): A Review in Active Immunization in Individuals Aged ≥ 10 Years. Drugs. 2018;78(2):257-68. https://doi.org/10.1007/s40265-018-0869-7
• Vesikari T, Østergaard L, Beeslaar J, Absalon J, Eiden JJ, Jansen KU, et al. Persistence and 4-year boosting of the bactericidal response elicited by two- and three-dose schedules of MenB-FHbp: A phase 3 extension study in adolescents. Vaccine. 2019;37(12):1710-9. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2018.11.073
• Wang B, Giles L, Andraweera P, McMillan M, Almond S, Beazley R, et al. 4CMenB sustained vaccine effectiveness against invasive meningococcal B disease and gonorrhoea at three years post programme implementation. J Infect. 2023;87(2):95-102. https://doi.org/10.1016/j.jinf.2023.05.021
• Wang B, Giles L, Andraweera P, McMillan M, Almond S, Beazley R, et al. Effectiveness and impact of the 4CMenB vaccine against invasive serogroup B meningococcal disease and gonorrhoea in an infant, child, and adolescent programme: an observational cohort and case-control study. Lancet Infect Dis. 2022;22(7):1011-20. https://doi.org/10.1016/s1473-3099(21)00754-4
• Wang B, Mohammed H, Andraweera P, McMillan M, Marshall H. Vaccine effectiveness and impact of meningococcal vaccines against gonococcal infections: A systematic review and meta-analysis. J Infect. 2024;89(3):106225. https://doi.org/10.1016/j.jinf.2024.106225
• Watson PS, Turner DP. Clinical experience with the meningococcal B vaccine, Bexsero(®): Prospects for reducing the burden of meningococcal serogroup B disease. Vaccine. 2016;34(7):875-80. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2015.11.057