Reinigen en desinfecteren van ruimte in de thuissituatie gebruikt door een patiënt met (mogelijk) ebola

Bijlage bij de LCI-richtlijn Virale hemorragische koorts - filovirussen

Richtlijn voor het reinigen en desinfecteren van ruimten en materialen die in aanraking zijn geweest met virale hemorragische koorts - filovirussen (o.a. ebola) gebaseerd op de standaardmethoden reiniging en desinfectie 2.1.2. 

Deze richtlijn beschrijft de maatregelen waarmee men rekening moet houden bij het schoonmaken en desinfecteren van een ruimte in de thuissituatie waar een patiënt met (mogelijk) ebola is verbleven. De besmetting met ebolavirus vindt plaats door direct contact met lichaamsvloeistoffen van een ebolapatiënt. Besmetting is echter ook mogelijk via contact met oppervlakken die verontreinigd zijn met lichaamsvloeistoffen (bloed, urine, braaksel, ontlasting) van de patiënt. In deze richtlijn spreken we van een eenvoudige reiniging en desinfectie of een intensieve reiniging en desinfectie. De GGD adviseert welke procedure van toepassing is.

Eenvoudige desinfectie kan zelf uitgevoerd worden, bijvoorbeeld door een familielid of medebewoner. Intensieve desinfectie moet worden uitgevoerd door een gespecialiseerd bedrijf.

Ebolavirussen zijn gevoelig voor uv-licht en uitdroging. Desinfecterende middelen zoals alcohol, chlooroplossingen en andere desinfectantia met een bewezen werking tegen virussen zijn zeer geschikt om bij de desinfectiestap te gebruiken. Bij het betreden van de ruimte waar een intensieve reiniging en desinfectie moet worden uitgevoerd, dient de schoonmaker zich te beschermen tegen het in aanraking komen met lichaamsvloeistoffen van de patiënt. Daarom trekt de schoonmaker de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) aan voordat hij/zij de ruimte binnen gaat.

Voor situaties buiten het ziekenhuis maakt de GGD een inschatting van de benodigde mate van reiniging en desinfectie en adviseert aan huisgenoten en/of een schoonmaakdienst welke procedure er gevolgd moet worden. De GGD adviseert over de juiste procedure en afvoer van de gebruikte materialen. Het advies zal neerkomen op een eenvoudige reiniging en desinfectie als er alleen sprake is van koorts bij de (vermoedelijke) patiënt. Als deze ook andere symptomen vertoont bij vertrek uit huis (braken, diarree, bloedingen), zal een intensieve reiniging en desinfectie moeten plaatsvinden conform een ziekenhuisregime. 

Eenvoudige reiniging en desinfectie

(Deze procedure kan uitgevoerd worden door een familielid of een medebewoner)

Wanneer een patiënt alleen koorts had en (nog) geen andere klachten is de desinfectie van de ruimten waar de patiënt verbleef voornamelijk gericht op het desinfecteren van de toiletruimte en het wassen (reinigen) van gedragen kleding. Er hoeven geen aanvullende persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt te worden zoals wel bij intensieve reiniging en desinfectie. Pas wel op met het spatten van chloor op kleding of huid, trek bij voorkeur huishoudhandschoenen aan. 

De verwachting is dat dit de meest voorkomende situatie zal zijn. Bij het ontstaan van klachten zoals koorts wordt men direct opgenomen in een ziekenhuis. 

Desinfectie kan worden uitgevoerd met huishoudbleek (de gebruikelijke concentratie is 40.000 ppm chloor in de fles). Maak een verse oplossing in de verhouding van 250 ml bleekmiddel op 10 liter water.

Behandeling textiel

• Trek huishoudhandschoenen aan en verzamel het te wassen textiel (kleding en beddengoed) in een vuilniszak.
• Stop het textiel meteen in de wasmachine.
  • Was met gebruik van een totaalwasmiddel (dus geen fijnwasmiddel of wasmiddelen die bestemd zijn voor speciale kleuren, etc.) bij een temperatuur van minimaal 60°C.
  • Was op een volledig wasprogramma met centrifugeren. Gebruik geen verkort wasprogramma.
  • Het gebruik van een wasdroger wordt aangeraden.
• Trek de huishoudhandschoenen uit en gooi ze weg.
• Was de handen met water en zeep.

Intensieve reiniging en desinfectie

(Deze procedure moet worden uitgevoerd door een professioneel schoonmaakbedrijf)

Wanneer de patiënt symptomen heeft zoals diarree, braken of bloedingen en wanneer sprake is van zichtbare verontreiniging in de verblijfsruimte, dan bestaat de kans op virusverspreiding in de directe omgeving en dient reiniging en desinfectie uitgevoerd te worden. De reiniging en desinfectie wordt uitgevoerd door een professioneel schoonmaakbedrijf die op de hoogte is van de juiste toepassing van de hygiënemaatregelen, zoals omgang met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en desinfectiemiddelen. In dit geval dient de schoonmaker PBM* toe te passen. De schoonmakers dienen hierbij het ziekenhuisprotocol voor reiniging en desinfectie te volgen. Bij voorkeur wordt deze procedure uitgevoerd door een schoonmaakbedrijf dat gewend is om in een ziekenhuis schoonmaakactiviteiten uit te voeren.

Het voorbereiden op een intensieve desinfectie vraagt tijd om mensen en middelen op de juiste locatie te krijgen. 

De intensieve reiniging en desinfectie moet in overleg met een deskundige infectiepreventie worden uitgevoerd. Mogelijk is desinfectie met een chloorproduct niet mogelijk i.v.m. de inrichting/meubilair van de ruimte.

Gebruik voor de reiniging voorafgaand aan desinfectie een huishoudelijk schoonmaakmiddel (allesreiniger). Gebruik wegwerpdoekjes of keukenrolpapier en gooi deze na gebruik weg in een vuilniszak. Gooi materialen, kleding en beddengoed die vervuild zijn met bloed, diarree of braaksel weg. Gebruik stevige vuilniszakken die op hun beurt als specifiek ziekenhuisafval worden afgevoerd. Dit moet in overleg met de deskundige infectieziektepreventie van een (academisch) ziekenhuis, bekend met de procedures.

Persoonlijke beschermingsmiddelen

Voordat de schoonmaker de ruimte die gereinigd en gedesinfecteerd moet worden betreedt, moeten persoonlijke beschermingsmiddelen worden aangetrokken. Deze bestaan uit: 

• wegwerphandschoenen met daarover stevige huishoudhandschoenen (dus 2 stuks over elkaar);
• beschermende kleding: waterdichte overall met lange mouwen en capuchon van categorie 3 of 4. Hierover wordt nog een plastic weggooischort gedragen;
• ademhalingsbeschermingsmasker type FFP-2, eventueel met ventiel (geeft minder ademweerstand);
• beschermende ruimzichtbril (volledig aansluitend op het gezicht);
• rubberlaarzen.
   

Voor de schoonmaak en desinfectie heeft men de volgende materialen nodig:

• huishoudelijke allesreiniger
• microvezel wegwerpdoekjes;
• keukenrolpapier;
• een door het Ctgb toegelaten desinfectans, bij voorkeur op basis van ethanol;
• handdesinfectiemiddel met doseerpompje;
• chloortabletten* voor het maken een chlooroplossing van 1000 PPM;
• emmer voor de chlooroplossing.
   

* Indien een ander, voor deze toepassing geschikt desinfectans wordt gebruikt met een bewezen werking tegen virussen, dient dit middel volgens gebruiksvoorschrift ingezet te worden. 

Werkwijze:

1. Zorg dat iemand toeziet op de aan- en uitkleedprocedure, doe het niet alleen.
2. Zet het mondneusmasker op. Laat het mondneusmasker goed aansluiten op de neus en het gezicht. 
3. Zet de bril op.
4. Trek de overall aan en doe de capuchon over het hoofd. 
5. Trek de handschoenen aan over de manchetten van de overall, trek daarover een paar extra huishoudhandschoenen aan.
6. Trek de laarzen aan en laat de overall over de laarzen vallen.

Zie voor een juiste aankleedinstructie: https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/583365/retrieve blz 19

Oppervlakken

Reinig oppervlakken die met bloed of ander lichaamsmateriaal van de patiënt bevuild zijn op de volgende manier: 

Bij kleine oppervlakken (<½ m²): 

• Neem bevuiling op met keukenrolpapier. 
• Gooi vervuild papier en de bovenste handschoenen (dus de huishoudhandschoenen) direct weg in een vuilniszak.
• Trek nieuwe huishoudhandschoenen aan. 
• Reinig het oppervlak met een allesreiniger. 
• Spoel het oppervlak na met schoon water.
• Desinfecteer de plek waar de bevuiling zat met een door het Ctgb toegelaten desinfectans, bij voorkeur op basis van ethanol, en laat aan de lucht drogen.
   

Bij grote oppervlakten kan veelal gebruik worden gemaakt van een chlooroplossing van 1000 PPM (zie voor de bereiding het oplosschema met chloortabletten) of een ander desinfectiemiddel met een bewezen werking tegen virussen, dient dit middel volgens gebruiksvoorschrift ingezet te worden.

Gebruiksinstructie chlooroplossing:

• Ventileer de ruimte waarin gewerkt wordt (zet een raam open), omdat er met chloor gewerkt wordt. 
• Sop het oppervlak hiermee in en laat het minimaal vijf minuten inwerken. 
• Spoel het oppervlak daarna schoon met water en droog het met een disposable microvezeldoek.
• Gooi na het desinfecteren de schoonmaakmaterialen en de beide paren handschoenen weg. 

Werkwijze tijdens reiniging en desinfectie

Kom tijdens de werkzaamheden niet aan het gezicht, kleding, telefoon of andere materialen die niet aangeraakt hoeven te worden. Als dit toch mocht gebeuren, ontsmet de huid dan direct met een handdesinfectiemiddel en de materialen direct met een door het Ctgb toegelaten desinfectans, bij voorkeur op basis van ethanol. 

Uittrekken PBM 

1. Trek de huishoudhandschoenen uit.
2. Trek de overall binnenstebuiten uit. 
3. Rol de overall over de laarzen bij het uittrekken.
4. Vervang het tweede paar handschoenen door nieuwe huishoudhandschoenen.
5. Verwijder het mondneusmasker en de ruimzichtbril zonder de voorkant aan te raken.
6. Trek de laarzen uit en plaats ze in een emmer met een chlooroplossing 1000 PPM. Raak alleen de binnenkant van de laarzen aan!
7. Trek beide paren handschoenen uit.
8. Was de handen en desinfecteer met handdesinfectiemiddel.

Oplosschema chlooroplossing 1000 PPM

Gebruik onderstaand schema om de juiste chlooroplossing te verkrijgen. Gebruik geen heet maar koud/ lauwwarm water.
Let op: het schema is gebaseerd op de hoeveelheid werkzaam chloor per tablet. Dit wijkt af van het totale gewicht van een tablet.