Hepatitis A

Vastgesteld door LOVI: februari 2020

Dit stappenplan is een aanvulling op de LCI-richtlijn hepatitis A. Het stappenplan geeft een overzicht van het handelen van de GGD bij een melding van een specifiek ziektegeval, en is daarmee een hulpmiddel om de bestrijding te stroomlijnen.

Voor achtergronden, toelichting en het tot stand komen van het stappenplan wordt verwezen naar de algemene toelichting op de VSI. De LCI spreekt zich niet uit over de taakverdeling tussen disciplines bij de uitvoering van de verschillende stappen. Daarvoor zijn de interne werkafspraken van de betreffende GGD leidend.

Doelen

• Transmissie van hepatitis A is voorkomen/beperkt.
• De index (en diens omgeving) heeft inzicht in de ziekte, transmissieroute en welke hygiënemaatregelen nodig zijn om transmissie naar anderen te voorkomen.
• De risicocontacten zijn in kaart gebracht en hebben hygiëne- en preventiemaatregelen en eventueel vaccinatie geadviseerd gekregen.
• Er is een risicoanalyse van de index/contacten.
• Als er sprake is van risicogroepen of risicosituaties, is laboratoriumonderzoek verricht en zijn betrokkenen geïnformeerd over de te nemen maatregelen.
• Bij de index of in diens omgeving is onrust beperkt.
• De gevolgen van de ziekte voor de index zijn beperkt gebleven (= secundaire preventie).
• Mogelijke bronnen zijn gemeld in Osiris.

Stap 1 Melding

• Leg gegevens van de melding of het signaal digitaal vast in het elektronisch dossier: datum, tijd en andere relevante informatie.
• Verzamel de laboratoriumgegevens die de diagnose moeten bevestigen. Sla de laboratoriumuitslag op in het elektronisch dossier ter voorkoming van interpretatievergissingen.
• Controleer in de richtlijn of de melding voldoet aan de meldingscriteria.
• Verifieer de informatie bij de diagnosticerend behandelaar voordat contact wordt gelegd met de index. Gebruik hiervoor de Osirisvragenlijst hepatitis A. Overige aandachtspunten zijn:
  • Is de index op de hoogte van de diagnose?
  • Informeer de betrokken arts over de werkwijze van de GGD.
  • Informeer over eventueel aanvullende diagnostiek.
• Indien meldingsplichtig: binnen 3 dagen in Osiris melden.
• Maak een risicoanalyse. Schat het dreigende gezondheidsprobleem in voor index-contacten-werksituatie-kinderopvang-school-instelling. Stel op basis daarvan prioriteiten.

Stap 2 Interventies

2.1 Planning

• Neem contact op met de index.
• Plan zo nodig een gesprek met de index. Gebruik de Beslisboom Huisbezoek als handvat bij de beslissing om wel of niet op huisbezoek te gaan.
• Plan een bezoek aan de instelling waar de index verblijft/naar toe gaat.

2.2 Bronopsporing en contactonderzoek

• Verifieer of er extra (tijdelijke) onderzoeken zijn met specifieke vragenlijsten.
• Start bronopsporing.
• Start contactonderzoek.
• Inventariseer wie in aanmerking komt voor laboratoriumonderzoek/vaccinatie. Regel/coördineer dit. Voeg informatie van het BCO toe aan de risicoanalyse.
• Indien de vermoedelijke bron in Nederland is, vraag dan het laboratorium materiaal voor typering naar het RIVM te sturen.
• Indien er sprake is van (verdenking van) clustering: onderzoek onderlinge relaties en verbanden tussen andere meldingen van hepatitis A. Denk aan mogelijke gemeenschappelijke blootstelling, bijvoorbeeld door voedsel of door contact met gecontamineerd oppervlaktewater.
• Schakel zo nodig de NVWA en/of de instantie die gaat over voedsel of het betreffende oppervlaktewater in.

2.3 Signaleren en verwijzen

• Signaleer de lichamelijke, psychische en sociale aspecten als gevolg van de infectieziekte. Begeleid hierin de index of zorg voor verwijzing.
• Signaleer tijdig (collectieve) onrust met name bij clustering en regel voorlichting.
• Laat zo nodig bij vaccinatie door de huisarts op het recept schrijven dat het vaccinatie van een direct contact betreft in verband met vergoeding op de basisverzekering (contact moet wel rekening houden met eigen risico zorgverzekering).

2.4 Voorlichting

• Geef voorlichting aan de index over hepatitis A, besmettingsweg, algemene preventieve maatregelen en maatregelen ten aanzien van index en contacten.
• Organiseer zo nodig groepsvoorlichting.
• Geef schriftelijke informatie: zie hiervoor bijvoorbeeld de publieksinformatie LCI.
• Wijs op de patiëntenervaringsfilm hepatitis A van het RIVM.
• Verstrek informatie en hygiëneadviezen aan betrokken instelling(en) met toestemming van de index (kinderopvang, school, bedrijfsarts of werkgever). Bij vragen van instellingen kan algemene informatie zonder toestemming van de index worden gegeven.
• Informeer in geval van infectie binnen een zorginstelling de instellingsarts
• Benadruk bij voorlichting aan school/kinderopvang de hygiëneadviezen en geef adviezen volgens de standaardmethoden ‘Reiniging, desinfectie en sterilisatie in de openbare gezondheidszorg’. Geef uitleg over wering volgens de LCI-richtlijn. Wijs op de hygiënerichtlijnen van de LCHV. Wijs op de KIDDI app.
• Benadruk bij voorlichting aan instelling(en) de hygiëneadviezen en adviseer zo nodig over de wering van patiënten/werknemers volgens de LCI-richtlijn.
• Zorg ervoor dat het schoonmaakbedrijf en de schoonmakers (van school, kinderopvang of instelling) zijn geïnformeerd over hygiënemaatregelen die genomen kunnen worden.

2.5 Netwerk/advisering

• Adviseer index om bedrijfsarts en werkgever in lichten.
• Als de NVWA en/of de instantie die gaat over voedsel of oppervlaktewater is ingeschakeld, maak dan afspraken over terugrapportage.
• Informeer in geval van infectie binnen een zorginstelling de instellingsarts en/of de deskundige infectiepreventie.
• Informeer in geval van actie naar kinderopvang of school de respectievelijk uitvoerende zorg 0-19 jaar en eventueel de inspecteur kinderopvang.
• Raadpleeg in geval van een (groeps)reis (naar het buitenland) ook de LCI en bereid zo nodig een Inf@ct-bericht voor om de andere GGD’en te informeren als reizigers uit verschillende delen van het land betrokken zijn.
• Informeer de GGD indien in desbetreffende regio een mogelijke bron ligt of indien er onrust kan ontstaan.
• Informeer bij te verwachten persbelangstelling en/of collectieve onrust de eigen directie, afdeling communicatie en het bevoegd gezag (burgemeester en wethouders), conform interne afspraken.

2.6 Registratie en rapportage

• Indien meldingsplichtig: melding in Osiris definitief maken.  
• Verzamel gegevens voor verslaglegging, registratie en epidemiologie. Leg alle activiteiten vast in een rapportage met datum, tijd en initialen.
• Verifieer of de definitieve uitslag/typering binnen is.
• Controleer of er tussentijds gerelateerde gevallen gemeld zijn.
• Rapporteer zo nodig terug naar de melder (betrokken arts/huisarts) volgens de intern geldende afspraken.

Stap 3 Evaluatie

• Beoordeel of de doelen behaald zijn.
• Overweeg steekproefsgewijs na 4 weken de index of familie van de index te benaderen om de ervaring met de GGD te evalueren.
• Koppel het dossier terug in het werkoverleg, afhankelijk van de interne werkafspraken.
• Maak, indien intern gebruikelijk, een rapportage voor gemeentes, inspectie, ketenpartners en LCI.