Maatregelen ter voorkoming van fecaal-orale overdracht

Versiebeheer

Dit document is vastgesteld in het LOI van 19-11-2024.

Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie:

Oktober 2024: het document met vaststellingsdatum 26-11-2019 is herzien op de volgende punten:

  • Er zijn adviezen t.a.v. seksuele overdracht toegevoegd (goedgekeurd door SG-RR). 
  • De adviezen voor instellingen zijn gewijzigd en aangepast naar de extramurale setting en er wordt verwezen naar de LCHV- en SRI-richtlijnen. 
  • De hygiëneadviezen zijn inhoudelijk geüpdatet en in lijn gebracht met de adviezen van de LCHV-richtlijnen. 
  • Op verschillende plekken is een verwijzing aangebracht naar bestaande richtlijnen en draaiboeken. 

Maatregelen in de thuissituatie

De volgende maatregelen worden aanbevolen aan patiënten met diarree en hun contacten in de thuissituatie. De duur van de maatregelen is afhankelijk van de verwekker, zie hiervoor de desbetreffende LCI-richtlijn.

Toiletgebruik

  • Laat de patiënt bij voorkeur een eigen toilet gebruiken. Indien dit niet mogelijk is, reinig dan het toilet direct na ieder gebruik door de patiënt.
  • Laat de patiënt bij voorkeur een keukenrol gebruiken om de handen te drogen. Deze keukenrol wordt alleen gebruikt door de patiënt. Indien een handdoek wordt gebruikt om de handen te drogen, vervang deze dagelijks indien een eigen toilet aanwezig is. Indien geen eigen toilet aanwezig is, vervang de handdoek dan direct na gebruik. 
  • Reinig dagelijks het eigen toilet van de patiënt. Indien er geen eigen toilet aanwezig is, reinig dan het gezamenlijk toilet direct na ieder gebruik van de patiënt. Reinig in de volgorde van schoon naar vies: eerst de wastafel (als deze aanwezig is), dan de deurklink en de lichtknop en als laatste de toiletbediening en de toiletbril. Muren en vloer horen niet bij de dagelijkse reiniging, met uitzondering van zichtbare verontreiniging. Voor het reinigen kan een allesreiniger gebruikt worden.
  • Indien van toepassing: gebruik bij voorkeur wegwerpluiers.
  • Reinig de douche na gebruik bij zichtbare verontreiniging.

Voedselbereiding

  • Laat de patiënt bij voorkeur geen voedsel bereiden voor anderen, totdat de diarree minimaal 1 dag over is. 
  • Als dit niet mogelijk is, benadruk dan het belang van handen wassen op de kritieke momenten: 
    • na toiletgebruik;
    • na het verwisselen van luier(s) of helpen van kinderen bij toiletgebruik;
    • voor het eten;
    • voor het bereiden van voedsel/flesvoeding;
    •  schoonmaakwerkzaamheden.

Persoonlijke hygiëne

  • Houd de nagels kort.
  • Was de handen:
    • na toiletgebruik;
    • na het verwisselen van luier(s) of helpen van kinderen bij toiletgebruik;
    • voor het eten;
    • voor het bereiden van voedsel/flesvoeding;
    • na schoonmaakwerkzaamheden;
    • na contact met dieren.
  • Laat de patiënt een eigen handdoek en washand gebruiken.
  • Houd vuile en schone was gescheiden. Houd wasgoed dat bevuild is met ontlasting of braaksel gescheiden van de overige vuile was. Was bevuilde kleding op minimaal 40 graden Celsius op een volledig wasprogramma. Was bevuilde handdoeken, beddengoed en schoonmaakdoeken bij voorkeur op 60 graden Celsius. Droog daarna al het wasgoed in de droger of strijk het zo heet mogelijk. Was de handen na contact met vuil wasgoed.

Maatregelen om seksuele transmissie te voorkomen

  • Het wordt afgeraden seks te hebben met personen die diarree hebben, of als een persoon zelf diarree heeft. 
  • Bezoek geen sekslocaties bij klachten van diarree.
  • Na het verdwijnen van de diarree worden standaard hygiënemaatregelen aanbevolen. Deze hygiënemaatregelen zijn altijd belangrijk, ongeacht of er diarree is. 
    • Was de handen:
      • voor en na de seks
      • na het uittrekken van wegwerphandschoenen 
      • als er lichaamsvloeistoffen op de handen zit 
      • als de handen zichtbaar vuil zijn.
    • Douche voor de seks en was het onderlichaam na de seks met water.
    • Deel geen seksspeeltjes of maak ze goed schoon voor gebruik.
    • Gebruik een opengeknipt condoom bij kontlikken.
    • Verwissel het condoom tussen anale en orale seks.
    • Bij fisting: houd de nagels kort en gebruik wegwerphandschoenen.
    • Was het linnengoed dat gebruikt is tijdens de seks op tenminste 60 graden. Als 60 graden niet kan, dan kan het linnengoed op 40 graden gewassen worden en daarna in de droger gedaan worden.


Voor sekswerkers en personen werkzaam in seksbedrijven, zie de Hygiënerichtlijn voor seksbedrijven en sekswerkers.

Maatregelen in de extramurale setting

Onder extramurale setting wordt de zorg buiten de muren van instellingen verstaan. Denk aan opvang voor asielzoekers, dak- en thuislozenvoorzieningen, justitiële inrichtingen, scholen en de kinderopvang. Zie voor meer informatie per sector ook de LCHV-hygiënerichtlijnen.

Aanvullend op de maatregelen genoemd in de thuissituatie gelden voor de extramurale setting de volgende adviezen.

Advies/voorlichting

  • Blijf thuis en/of zo mogelijk in eigen (slaap)ruimte totdat er geen klachten meer zijn. 
  • Adviseer altijd over hygiënemaatregelen die haalbaar en toepasbaar zijn. Leg niet alleen uit wat mensen moeten doen, maar vertel ook waarom ze het moeten doen.
  • Adviseer patiënten en contacten (familie, mantelzorgers, vrijwilligers) over wanneer ze hun handen moeten wassen en hoe. Zie hiervoor de webpagina Hygiëne van het RIVM.
  • Voor norovirus en clostridium difficile zijn er richtlijnen over maatregelen in de extramurale setting.


Volg altijd, ook als er geen gevallen van gastro-enteritis zijn, de hygiënerichtlijnen van het LCHV. Voor verschillende sectoren zijn aparte hygiënerichtlijnen, zoals de Hygiënerichtlijn voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang. Indien er geen hygiënerichtlijn is voor een bepaalde sector, volg dan de Algemene hygiënerichtlijn. 

Toiletgebruik

  • Zorg indien mogelijk voor een eigen toilet of po(stoel) voor de patiënt. 
  • Bij een niet-persoonsgebonden toilet of po(stoel) dient deze na reiniging te worden gedesinfecteerd, inclusief contactpunten (bijvoorbeeld toiletbediening en lichtknoppen).

Voedselbereiding

  • Personen met klachten dienen geen rol te hebben in het (meehelpen met) bereiden en verstrekken van voedsel.

Handschoenen, kleding, persoonlijke hygiëne

  • Gebruik bij contact met lichaamsvloeistoffen en ontlasting handschoenen en beschermende kleding. Als dit niet mogelijk is, trek dan schone kleding aan als de kleding zichtbaar vervuild is met bijvoorbeeld ontlasting of braaksel. Zie ook de Algemene hygiënerichtlijn. 
  • Vervang direct kleding of schorten die bevuild zijn met braaksel of ontlasting.

Schoonmaak

  • Informeer schoonmakers en schoonmaakbedrijf en zie extra toe op de dagelijkse schoonmaak. 
  • Zorg voor voldoende middelen zoals vloeibare zeep, wegwerphanddoekjes, ‑handschoenen en ‑schorten.

Maatregelen in zorginstellingen

Voor maatregelen in o.a. zorginstellingen zie de LCHV-hygiënerichtlijnen en de SRI-richtlijnen.